W hołdzie poległym czerwonoarmistom

Na cmentarzu Armii Czerwonej przy ulicy Lwowskiej w  Bielsku-Białej – tak jak co roku o tej porze – odbył się uroczysty apel z okazji przypadającej dziś 74. rocznicy wyzwolenia Bielska i Białej spod okupacji niemieckiej.   Uroczystość – podobnie jak w ostatnich latach – była skromna bez udziału oficjalnych delegacji władz samorządowych i państwowych.

Uczestniczyli w niej głównie kombatanci Związku Żołnierzy Wojska Polskiego oraz niewielka grupa mieszkańców miasta. Obecny – jak co roku – był konsul Federacji Rosyjskiej, a także kapelan bielskich spadochroniarzy.

– Naszym zadaniem, jako byłych i obecnych żołnierzy, jest pamięć o poległych żołnierzach, dążenie wszelkimi sposobami do obrony godności naszej służby dla pokoju, wolności, Ojczyzny, Polski. Mamy to zapisane w naszym statucie i planach. Dlatego corocznie przychodzimy na ten cmentarz – stwierdził w swym przemówieniu organizator uroczystości Tadeusz Herma prezes zarządu rejonowego ZŻWP w Bielsku-Białej. Uczestnicy uroczystości złożyli wieńce i wiązanki kwiatów oraz zapalili znicze pod znajdującym się na cmentarzu pomnikiem czerwonoarmistów, a kapelan wojskowy odmówił modlitwę za poległych. Głos zabrał również konsul Federacji Rosyjskiej. Przyznał, że jest dla niego wielkim zaszczytem brać udział w tej uroczystości i podziękował zebranym za pamięć o pochowanych na tym cmentarzu żołnierzach Armii Czerwonej. Stwierdził też, iż wbrew opiniom niektórych historyków to, co wydarzyło się tu w lutym 1945 roku było bez zaprzeczenia misją wyzwoleńczą. W podobnym tonie wypowiadali się zresztą też i inni mówcy podkreślając, że powinnością wszystkich jest kultywowanie pamięci o poległych żołnierzach.

Niegdyś – w latach słusznie minionych, jak wielu określa je teraz – była to jedna z najważniejszych rocznic w stolicy Podbeskidzia.

Na cmentarzu gromadziły się wtedy tłumy mieszkańców, młodzież szkolna, przybywały dziesiątki delegacji, matki poległych czerwonoarmistów, pojawiali się nawet radzieccy generałowie, a wszystko uświetniała asysta kompanii wojska. Zmieniło się to po 1989 roku, kiedy coraz częściej dawnych wyzwolicieli zaczęto określać mianem nowych okupantów. Uroczystości na cmentarzu były coraz skromniejsze, a władze miasta powoli wycofały się z ich współorganizowania. Jeśli już pojawili się tam jacyś przedstawiciele ratusza, to nieoficjalnie. Z kolei kompania wojska – nadająca uroczystości uroczystą oprawę – pojawiła się na obchodach po raz ostatni pięć lat temu. Warto wspomnieć, że aż do swojej śmierci, na cmentarzu zawsze był obecny tego dnia i modlił się za poległych (co niektórzy mu wypominali) ksiądz Józef Sanak – żołnierz AK, więzień komunistycznej bezpieki, a także kapelan podbeskidzkiej „Solidarności”. Niezmiennie podkreślał, że ci, którzy tam są pochowani, to nie politycy, ale młodzi chłopcy, którzy posłani na wojnę oddali na niej swe życie. Poza tym gromadzi ona niewiele osób. Głównie starszych kombatantów z ZŻWP oraz innych podobnych organizacji. W ubiegłym roku pojawiła się też młodzież z jednej ze bielskich szkół mundurowych, co wywołało oburzenie ówczesnego szefostwa MON. Drobny udział w przygotowaniu uroczystości ma także bielski ratusz, udostępniający organizatorom system nagłośnieniowy.

Walki o stolicę Podbeskidzia rozpoczęły się pod sam koniec stycznia 1945 roku. Do szturmu ruszyli żołnierze jednostek wchodzących w skład dwóch armii (1. gwardyjskiej oraz 38.). Do sforsowania miały mocno ufortyfikowany pas umocnień (ich budowę Niemcy rozpoczęli już w sierpniu 1944 roku wykorzystując do tego niewolniczą pracę okolicznej ludności), bronionych przez doborowe jednostki Wehrmachtu oraz Waffen-SS. Walki trwały dwa tygodnie. Po bardzo krwawych i zaciętych bojach z Bielsko i Biała zostały w końcu wyparte oddziały niemieckie. W trakcie ofensywy zginęło ponad 15 tysięcy czerwonoarmistów, z których większość pochowanych jest na cmentarzu przy ulicy Lwowskiej. Co ciekawe, oba miasta w trakcie ofensywy nie ucierpiały. Główna linia obrony przebiegała bowiem na wschód od Białej, a nacierające oddziały zrezygnowały z użycia ciężkiej artylerii i bombardowań, aby ocalić znajdujące się w Bielsku i Białej liczne fabryki i zakłady produkcyjne. To jednak sprawiło, ze nacierające oddziały piechoty musiały zdobywać dosłownie dom po domu okupując to ogromnymi stratami w ludziach.
Nekropolia przy ulicy Lwowskiej powstała dopiero w 1968 roku, gdy przeniesiono w to miejsce prochy poległych czerwonoarmistów, pochowanych zaraz po wojnie na wielu pomniejszych przyfrontowych cmentarzach. Jeden z nich znajdował się przed katedrą na placu św. Mikołaja. Spoczywa ich tam obecnie ponad 11 tysięcy.

navigate_before

navigate_next