Każdy człowiek od chwili urodzenia posiada tzw. zdolność prawną, czyli może być podmiotem praw i obowiązków. Osoba fizyczna z chwilą ukończenia 13 roku życia nabywa prawo do samodzielnego dokonywania tzw. drobnych czynności życia codziennego. Natomiast ukończenie 18 roku życia powoduje, iż dana osoba nabywa pełne prawo do decydowania o swoim życiu. Osoba fizyczna staje się w pełni samodzielną, w rozumieniu przepisów prawa jednostką, i nikt nie ma prawa do sprawowania opieki nad taką osobą.
Ubezwłasnowolnienie z kolei jest istotną ingerencją w sferę praw osobistych danej osoby, co z kolei przekłada się na możliwość takiej osoby do podejmowania decyzji i kierowania swoim postępowaniem.
Postępowanie w sprawie o ubezwłasnowolnienie
Z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie (bez względu na zakres) mogą wystąpić:
-
małżonek osoby,
-
rodzeństwo,
-
przedstawiciel ustawowy,
-
lub krewni w linii prostej (dziadkowie, rodzice, dzieci wnuki, prawnuki).
Krewni w linii prostej mają prawo wystąpienia z wnioskiem tylko, jeżeli osoba, której wniosek dotyczy, nie ma przedstawiciela ustawowego.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie składa się do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której wniosek dotyczy. Sprawy o ubezwłasnowolnienie rozpoznają wydziały cywilne. Opłata od wniosku wynosi 100 zł.
Co powinien zawierać wniosek o ubezwłasnowolnienie?
Wniosek powinien zawierać przede wszystkim:
-
wskazanie relacji między wnioskodawcą a osobą, której wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy, a także przedstawienia właściwych dokumentów potwierdzających te relacje (np.: akt urodzenia wnioskodawcy oraz osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, gdy wnioskodawca jest dzieckiem tej osoby; dodatkowo akt małżeństwa, gdy dziecko zmieniło nazwisko po ślubie);
-
wyjaśnienie stanu cywilnego osoby, która ma być ubezwłasnowolniona oraz przedstawienia aktu urodzenia tej osoby;
-
wskazanie zakresu ubezwłasnowolnienia (częściowe czy całkowite);
-
uzasadnienie wniosku ze wskazaniem przyczyn jego złożenia oraz dokumenty potwierdzające ten stan i uzasadniające wniosek o ubezwłasnowolnienie. Innymi słowy niezbędna jest dokumentacja medyczna, psychiatryczna, psychologiczna, neurologiczna, czy też z ośrodków odwykowych/leczenia uzależnień, która uzasadnia wniosek;
-
we wniosku należy zaznaczyć, czy stan zdrowia uczestnika umożliwia mu osobiste stawienie się w sądzie celem wysłuchania.
Prawidłowe złożenie wniosku spowoduje zainicjowanie sprawy. Obligatoryjnie wysłuchuje się taką osobę; natomiast niemożność porozumienia się zostaje stwierdzone w protokole po wysłuchaniu biegłego lekarza i psychologa uczestniczących w posiedzeniu. W toku postępowania osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, musi być zbadana przez biegłego lekarza psychiatrę lub neurologa, a także psychologa. Istnieje również możliwość, że sąd kierując się opinią biegłych skieruje osobę, która ma być ubezwłasnowolniona, pod obserwację w zakładzie leczniczym.
Ubezwłasnowolnienie to nie wszystko…
Po uzyskaniu już prawomocnego postanowienia w przedmiocie ubezwłasnowolnienia określonej osoby, sprawa zostaje skierowana do sądu rejonowego. Celem postępowania przed sądem rejonowym jest ustalenie dla osoby ubezwłasnowolnionej opiekuna bądź kuratora.
Ubezwłasnowolnienie – raz na zawsze?
Nie ma wątpliwości, iż stan ubezwłasnowolnionego może ulec zmianom. W razie poprawy stanu psychicznego ubezwłasnowolnionego sąd może zmienić ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe. W razie zaś pogorszenia się stanu psychicznego, sąd zmieni ubezwłasnowolnienie częściowe na całkowite. Z kolei ustanie przyczyn, dla których sąd orzekł ubezwłasnowolnienie, uzasadnia jego uchylenie.
Ubezwłasnowolniony, bez względu na zakres ubezwłasnowolnienia może złożyć wniosek o zmianę bądź uchylenie ubezwłasnowolnienia.
Uwaga!
Kto zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny.
Adwokat Kinga Michalczyk
z Kancelarii Adwokackiej
w Czechowicach-Dziedzicach (filia)
_________
Sfinansowano ze środków otrzymanych z Powiatu Cieszyńskiego pochodzących z budżetu państwa.
__________________________________
Niniejsza publikacja nie stanowi wiążącej porady prawnej, albowiem takowa winna być dostosowana do indywidualnego stanu faktycznego.
___________________________________________
