20 stycznia 1901 roku to ważna data w historii Cieszyna. Właśnie w tym dniu, w kamienicy pod adresem Rynek 12, uroczyście otwarto Dom Narodowy, w którym obecnie mieści się Cieszyński Ośrodek Kultury.
Z okazji jubileuszu 120-lecia COK przypomina kilka ciekawostek. Historia budynku sięga 1496 roku, w którym książę Kazimierz II spowodował założenie nowego rynku w mieście. Jednak pierwsza wzmianka o nim pochodzi dopiero z 1646 roku. Obecny kształt obiekt zyskał w latach 1867-1869, gdy został przebudowany przez Ignatza Eisnera według projektu Josefa Grossa. Natomiast myśl o założeniu Domu Narodowego pojawiła się dopiero pod koniec XIX wieku. Podjął ją w 1882 roku ksiądz Franciszek Michejda, ale jego inicjatywa zyskała realny kształt dopiero 18 czerwca 1887 roku, kiedy to powstało Towarzystwo Domu Narodowego, którego prezesem został Andrzej Cinciała. Głównym zadaniem towarzystwa było zbieranie funduszy na budowę Domu Narodowego. Zabiegi o pozyskanie środków finansowych na ten cel przyspieszyły dekadę później, gdy w całe przedsięwzięcie zaangażował się przedsiębiorca Franciszek Górniak. 11 sierpnia 1897 roku w imieniu Towarzystwa Domu Narodowego zakupił on na cieszyńskim rynku wysłużony hotel Marii i Franciszka Schreinzerów, mieszczący się pod numerem 12, opracował plany jego przebudowy, dostarczył bezinteresownie cegłę oraz zatrudnił na budowie robotników. Na ten rok datuje się również budowę sali widowiskowej w obecnej siedzibie COK-u.
Roboty budowlane i adaptacyjne Domu Narodowego rozpoczęto wiosną 1899 roku a ukończono w lipcu 1900 roku. Już wtedy czynne były restauracja i kawiarnia. Jesienią 1900 roku towarzystwa narodowe rozpoczęły zajmowanie przydzielonych im lokali. Uroczyste otwarcie budynku, pierwotnie nazwanego Domem Polskim, nastąpiło 20 stycznia 1901 roku. Po oficjalnej inauguracji Dom Polski w pełni włączył się w życie społeczności na Śląsku Cieszyńskim. Na parterze mieściły się restauracja, kawiarnia, sklep spożywczy i papierniczy. Nieco później działał tam również złotnik i zegarmistrz. Lokale gastronomiczne stanowiły zaplecze dla spotkań, narad, konferencji i innych wydarzeń. Miejsce to stało się ośrodkiem polskiego życia towarzyskiego i kulturalnego w Cieszynie, a w budynku swoją siedzibę znalazły polskie instytucje i stowarzyszenia kulturalne, oświatowe i gospodarcze. Wśród nich były między innymi: Wydział Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze (pierwsze towarzystwo naukowe na Śląsku Cieszyńskim), Macierz Szkolna dla Księstwa Cieszyńskiego, Czytelnia Ludowa, Towarzystwo Oszczędności i Zaliczek, Towarzystwo Rolnicze i inne. Działał tutaj również ludowy teatr amatorski…
– Niestety jubileusz 120-lecia Domu Narodowego przyszło nam świętować w pandemicznej rzeczywistości, przenoszącej sporą część działalności ośrodka do sieci. Wiele planów i wydarzeń nie może się odbywać w tradycyjny sposób, ograniczona jest również organizacja zajęć popołudniowych licznych sekcji, jakie gościmy w naszych progach. Pozostaje nadzieja na jak najszybszy powrót do normalności i spotkanie z mieszkańcami miasta, bez których Dom Narodowy to tylko puste mury… – mówi Adam Cieślar, dyrektor COK “Dom Narodowy”.
