Dlaczego Janusz Korczak wykreślił część osiemnastego rozdziału „Kajtusia Czarodzieja”? Bo było w nim to, co najstraszniejsze i dzieci się bały. Co jest najstraszniejsze? Właśnie od tego pytania zaczyna się historia „Zakazanych dzieci” Artura Pałygi, sztuki, którą już w październiku będzie można oglądać na deskach Teatru Lalek Banialuka, a która wpisuje się w jubileusz jego 75-lecia.
Gdzie byłby dzisiaj?
Przypadająca w roku jubileuszowym Banialuki 80. rocznica śmierci Janusza Korczaka stała się dla teatru impulsem do stworzenia wielowymiarowego projektu wokół Korczaka. Celem twórców nie było jednak odnoszenie się tylko do historii, lecz również próba odpowiedzi na pytanie: Co zrobiłby Korczak, gdyby żył współcześnie? Gdzie byłby dzisiaj?
Dramat Artura Pałygi „Zakazane dzieci – opowieść korczakowska” został napisany specjalnie dla Banialuki i zaprezentowany w formie czytania performatywnego w 2021 roku w ramach projektu „Banialuka, Korczak, Dom”. Reżyserii spektaklu, podobnie czytania, podjęła się Anna Augustynowicz, muzykę skomponował Jacek Wierzchowski, scenografię Marek Braun, a projekcje wideo stworzył Wojciech Kapela. Grają w nim Martyna Gajak, Marta Popławska, Lucyna Sypniewska, Maciej Jabłonowski i Piotr Tomaszewski.
Wokół Korczaka
W ramach tego samego projektu – jak przybliża jego koordynatorka Katarzyna Dendys-Kosecka – powstało słuchowisko radiowe „Kajtuś czarodziej” (adaptacja Artur Pałyga, reżyseria Paweł Łysak, muzyka Krzysztof Maciejowski), realizowane wspólnie z Polskim Radiem Katowice. Emisja odbyła się 1 czerwca tego roku z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka. Całość działań wokół Korczaka uzupełniły warsztaty dramatopisarskie pn. „Ręki dzieło – warsztat pisania sztuk”, prowadzone przez Artura Pałygę (skierowane do młodzieży) oraz warsztaty „Prawa dziecka nie bolą” (dla dzieci, młodzieży, rodziców, opiekunów prawnych i nauczycieli), których prowadzenia podjęła się Barbara Janina Sochal, przewodnicząca Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka.
Partnerami projektu są: Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka, Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941–1944), Gmina Wyznaniowa Żydowska w Bielsku-Białej. Dofinansowano go ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Kultura – Interwencje. Edycja 2022” oraz Fundacji PZU.
Dzieci pod presją
Spektakl „Zakazane dzieci – opowieść korczakowska” jest opowieścią o nieustannym dążeniu do wolności. O poszukiwaniu dziecka w sobie. O samotności. Jest podróżą po dzieciństwie, którą czasami chcemy pamiętać, a czasami wolimy zapomnieć. W Banialuce poznajemy Korczaka, o którym nie przeczytamy w biografiach. To nie jest spektakl faktograficzny. To spektakl o dzieciach i niekończącej się presji spełniania oczekiwań.
– Dziecko ma prawo do szacunku. Ma prawo nie wiedzieć. Ma prawo poznawać. Może mu się nie udać. Ma do tego prawo. Ma prawo płakać. Ma prawo nie być uciszane, gdy płacze. Ma prawo do swoich rzeczy. Ma prawo do swojego miejsca. Ma prawo nie mówić, nie wyjawiać. Ma prawo do swoich tajemnic. Ma prawo do każdej chwili swojego życia. To jest jego życie. Ma prawo się bawić, porozmawiać z psem, pograć w piłkę, dokładnie obejrzeć obrazek. To jego czas. Ma do niego prawo. Ma prawo być. Tym, czym jest. O tym jest ten spektakl. Oraz o lesie i o dzieciach w lesie, którym te prawa odebrano. To las bezprawia – przybliżają twórcy.
