Kapliczka niszczeje. Czy kogoś to obchodzi?

W kapliczce w Rybarzowicach stoi datowana na 1847 rok figura Jezusa Nazareńskiego. Miejsce kultu niszczeje. Czy nikomu nie zależy, żeby o nie zadbać?

Z prośbą o interwencję zgłosił się do nas Czytelnik. Swego czasu chciał on nawet osobiście zabezpieczyć kapliczkę przed dalszą degradacją. Nie otrzymał jednak zgody, bo – jak usłyszał – może zająć się tym właściciel, zarządca lub konserwator zabytków. – Na działce sąsiadującej z kapliczką prowadzona jest działalność gospodarcza, jeździ tam ciężki sprzęt. Kilka razy zabytkowa figura została już uszkodzona. Właścicielowi najwyraźniej nie zależy aby o nią zadbać – ubolewa Czytelnik.

O status kapliczki zapytaliśmy władze gminy. – Kapliczka znajduje się w pasie drogi wojewódzkiej nr 945 przy ul. Żywieckiej, której administratorem jest Zarząd Dróg Wojewódzkich. Obiekt został włączony do wojewódzkiej ewidencji zabytków, prace remontowe wymagają więc uzyskania pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Z wnioskiem o takie pozwolenie może wystąpić jednostka organizacyjna posiadająca tytuł prawny do korzystania z zabytku wpisanego do rejestru, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowiązaniowego. Gmina Buczkowice nie ma możliwości podjęcia żadnych działań w przedmiotowej kwestii, gdyż nie ma żadnego prawa do działki, na której znajduje się opisany obiekt – tłumaczy Jerzy Kanik, zastępca wójta gminy Buczkowice.

Gmina zwróciła się więc o podjęcie stosownych działań do administratora drogi oraz do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach. Zostało również skierowane pismo do właściciela sąsiadujących z kapliczką działek (wjazd do nich jest bezpośrednio obok kapliczki) o podjęcie działań na rzecz ochrony obiektu. Od tego czasu postawiono tylko barierki, które mają chronić kapliczkę przed kursującymi ciężkimi pojazdami.

Co o sprawie sądzi konserwator zabytków? „Tutejszy organ w 2019 r. powiadomił Gminę Buczkowice o przeprowadzonych oględzinach, które wykazały, że na skutek zagospodarowania działki na zapleczu lokalizacji figury i wprowadzenia drogi dojazdowej przylegającej bezpośrednio do figury jest ona poważnie zagrożona ze strony ciężkich pojazdów dojeżdżających tą drogą do działki. Ponadto wokół figury stworzono liczne nasypy z sypkich materiałów, które dodatkowo degradują przestrzeń wokół niej. W późniejszym czasie wokół figury zostały zamontowane nieestetyczne bariery komunikacyjne (które co prawda zabezpieczyły obiekt przed ciężkim taborem samochodowym wjeżdżającym na posesję, jednakże stanowią element bardzo degradujący otoczenie kapliczki). Oprócz powyższych zagrożeń inwestycyjnych figura jest zagrożona na skutek złego stanu technicznego, co wynika z wieloletnich zaniedbań. Z konserwatorskiego punktu widzenia konieczne jest zapewnienie także godnego otoczenia wokół zabytku, to jest uporządkowanie terenu wokół figury poprzez usunięcie degradujących otoczenie nasypów, splantowanie terenu, nasadzenie historycznej zieleni opiekuńczej, albo w ostateczności przeniesienie figury (na drugą stronę drogi, na bezpieczną odległość)” – czytamy w odpowiedzi, którą otrzymaliśmy z bielskiej delegatury WUOZ.

Jak wyjaśnia inspektor Marta Dąbrowska, w korespondencji z Gminą Buczkowice ustalono, że działka, na której posadowiony jest zabytek jest własnością Skarbu Państwa. W związku z czym w 2021 r. konserwator zabytków wystąpił do starosty bielskiego z prośbą o podjęcie pilnych działań mających na celu zabezpieczenie obiektu przed dalszym zniszczeniem i przeprowadzenie docelowo kompleksowych prac konserwatorskich.

– Znamy sprawę i szukamy środków na zajęcie się kapliczką Chrystusa Nazareńskiego w Rybarzowicach. Obecnie nie ma środków w budżecie Powiatu Bielskiego na sfinansowanie takich prac. Warto zauważyć, że takich obiektów przy drogach powiatowych jest wiele. Finansowo nie jesteśmy w stanie zająć się wszystkimi w tym samym czasie. W 2022 roku chcieliśmy pozyskać około 700 tys. zł z Funduszy Europejskich dla Śląskiego, składając propozycję projektu pod tytułem: „W ramach ochrony dziedzictwa kulturowego planuje się wykonać rewitalizację 10 zabytkowych kapliczek , usytuowanych w pasie drogowym należącym do dróg powiatowych. W ramach projektu należy uwzględnić dokonanie inwentaryzacji, opracowanie programu konserwatorskiego dot. remontu oraz wykonanie prac rewitalizacyjnych”. W propozycji projektu przewidziano koszt renowacji jednego obiektu na około 70 tys. zł. Nie udało się to. Kapliczki, krzyże przydrożne, figury świętych bierzemy także pod uwagę przy składaniu wniosków w ramach Polskiego Ładu – informuje Magdalena Fritz, rzeczniczka starostwa. Kapliczka musi więc poczekać. Jak długo jeszcze?