W obecnych czasach mogłoby się wydawać, że zawód tłumacza to przeżytek, ponieważ internetowe translatory szybko tłumaczą każdy tekst. Aczkolwiek, profesjonalne tłumaczenia nadal są potrzebne, gdyż niewłaściwe odtworzenie tekstu może zupełnie odmienić sens komunikatu i wprowadzić w błąd odbiorcę. Bez znaczenia, czy tłumaczony tekst jest w języku angielskim, włoskim czy hiszpańskim – przekład musi być bezbłędny i jak najwierniejszy oryginałowi.
Czym są błędy tłumaczeniowe?
Błędy tłumaczeniowe to niepoprawne odtworzenie informacji z tekstu źródłowego w języku tłumaczonym, co oznacza, że zawartość merytoryczna tekstu w języku tłumaczonym nie odpowiada zawartości merytorycznej komunikatu w języku przekładu.
Krytyczne błędy w tłumaczeniach
Błędy tłumaczeniowe krytyczne automatycznie dyskwalifikują tłumaczenie. Warto pamiętać, że za błędnie przetłumaczony tekst, tłumacz może odpowiadać karnie. Do błędów krytycznych można zaliczyć:
- pomyłki w datach, liczbach i cyfrach,
- przekład bez spójności zdań, wynikający z dosłownego tłumaczenia zdań z tekstu oryginalnego,
- pominięcie ważnych fragmentów lub kluczowych wyrażeń powodujących deformacje tekstu,
- nadużywanie parafrazowania – oznacza to nieznajomość słownictwa.
Błędy krytyczne można podzielić na cztery grupy:
- Błędy metatranslacyjne – te błędy wynikają najczęściej z pominięcia jednego z etapów procesu tłumaczenia, np. znalezienia ekwiwalentnej terminologii. Metatranslacyjne błędy w tłumaczeniach to nieprawidłowo przetłumaczone terminy specjalistyczne, pomyłki w danych liczbowych, datach czy nazwiskach.
- Błędy tłumaczenia powierzchniowego – są to błędy powstałe w wyniku niedostatecznie głębokiej analizy tekstu źródłowego i braku umiejętności wyszukiwania ekwiwalentów.
- Błędy realizacji – powstają na skutek niedostosowania przez tłumacza tekstu do realiów odbiorców. To błędy uniemożliwiające odbiorcy właściwe zrozumienie komunikatu źródłowego. Podczas tłumaczenia tekstu warto zwracać uwagę na sprawienie, aby przekład brzmiał naturalnie w języku docelowym.
- Błędy interpretacji – wynikają z niezrozumienia tłumaczonego tekstu, w tym nieznajomości idiomatyki języka źródłowe
Błędy sensu stricto
Błędy tłumaczeniowe sensu stricto wynikają z niedostatecznej znajomości języka, braku wiedzy w danym temacie lub też nieodpowiednich kompetencji.
Błędy gramatyczne
Gramatyczne błędy w tłumaczeniach sprawiają, że przetłumaczony tekst nie brzmi naturalnie dla odbiorcy. Błędy gramatyczne są jednymi z najczęściej popełnianych błędów tłumaczeniowych. Przykładowo może to być błędne użycie form czasowników lub nieprawidłowe stopniowanie przymiotników, ponadto do błędów gramatycznych w tłumaczeniach można zaliczyć nieprawidłowe tłumaczenie przysłów, zwrotów lub powiedzeń.
Nieprawidłowo zapamiętany zapis słowa powoduje, że ten błąd będzie powracać. Idealnym sposobem na unikanie błędów gramatycznych jest przypominanie sobie określeń oraz korzystanie ze słowników i baz terminologicznych.
Błędy zewnątrzjęzykowe
Do błędów zewnątrzjęzykowych można zaliczyć błędy ortograficzne i interpunkcyjne. Te błędy są efektem niedostatecznej znajomości ortografii i interpunkcji danego języka lub niestarannego wykonania przekładu.
Błędy leksykalne
Do błędów leksykalnych dochodzi na skutek niezgodności leksykalnej wyrazów, różnic terminologicznych oraz kolokacji. Błędy te obejmują niewłaściwy dobór słów lub ich użycie w nieprawidłowym znaczeniu.
Błędy szyku wyrazów
Pomyłki w szyku wyrazów obejmują nieodpowiednią kolejność słów w przekładzie. Wynikają one z interferencji języka tłumaczonego i języka przekładu.
Błędy sensu largo
Pomyłki sensu largo wynikają z innych czynników niż omyłki sensu stricto. Zazwyczaj są popełniane przez profesjonalistów przez nieuwagę lub w wyniku przeoczenia, które szybko można skorygować.
Częstym błędem jest również nieumiejętne określenie, ile czasu zajmie proces tłumaczenia, co negatywnie odbija się na terminowości wykonywania zleceń.
Nierzadko pojawiają się również błędy stylistyczne obejmujące częste powtórzenia czy wyrażenia pleonastyczne, czyli tzw. masło maślane, oraz błędy składniowe, inaczej solecyzmy (jest to połączenie wyrazów w nieprawidłową konstrukcję składniową).
Błędy w tłumaczeniach właściwe dla konkretnego języka obcego
Ciekawą kategorią są błędy tłumaczeniowe właściwie dla danego języka obcego, przykładowo tłumaczenie na język angielski. Do najczęstszych pomyłek zaliczyć można:
- Pomijanie zaimków osobowych – w języku polskim użycie właściwej formy czasownika umożliwia określenie, do której osoby się odnosi. Natomiast ze względu na mniejszą fleksyjność języka angielskiego konieczne jest użycie w przekładzie zaimków osobowych.
- Fałszywi przyjaciele, czyli „false-friends”, to terminy angielskie, które mają podobne do wyrazów języka polskiego brzmienie, ale zupełnie inne znaczenie.
- Nieumiejętne używanie separatorów – w języku polskim przecinek oddziela ułamki, a kropka tysiące. W języku angielskim jest natomiast odwrotnie, co może rodzić problemy we właściwym zapisie liczb w tekście.
Najczęstsze błędy tłumaczeniowe – podsumowanie
Błędy w tłumaczeniach będące efektem niewystarczającej znajomości języka to omyłki typu sensu stricto, natomiast typowe przeoczenia to pomyłki sensu largo. Ciągłe kształcenie się i rzetelna praca pozwoli na jak najrzadsze popełnianie błędów tłumaczeniowych.
Szukasz profesjonalnego tłumacza? Sprawdź „biuro tłumaczeń Warszawa”.
