Eleganckie, klimatyczne wnętrza, bogata historia, klasycystyczna architektura, pełen zieleni park oraz unoszący się w powietrzu duch twórczości Fryderyka Chopina. Wszystko to można znaleźć, odwiedzając przepiękny, wybudowany 200 lat temu Pałac Myśliwski Książąt Radziwiłłów w Antoninie.
Województwo wielkopolskie, gmina Przygodzice. To tutaj położona jest niewielka, licząca zaledwie 470 mieszkańców wioska Antonin. Nieopodal rozciąga się Park Krajobrazowy Dolina Baryczy, a na skraju rezerwatu przyrodniczego “Wydymacz” znajduje się Pałac Myśliwski Książąt Radziwiłłów. Warto odwiedzić to miejsce podczas wakacyjnych eskapad.
Sala z kolumną
Obiekt zbudowany został w latach 1822-1824, wśród wielkich połaci lasów, dla ówczesnego właściciela tych włości – księcia Antoniego Radziwiłła i jego żony Luizy. Letnią siedzibę zaprojektował niemiecki architekt i urbanista Karl Friedrich Schinkel, jeden z wybitniejszych twórców klasycyzmu w Królestwie Prus. W efekcie powstało dzieło wybitne.
Pałac zbudowany jest na planie krzyża greckiego (równoramiennego), a czteropiętrowy korpus główny ma kształt ośmiokąta. Główna konstrukcja wykonana jest z drewna. Wypełniające ją mury ceglane obłożono modrzewiowymi belkami, co daje wrażenie budowli całkowicie drewnianej. Elewacja pomalowana jest na kolor tzw. żółci cesarskiej. Do korpusu głównego przylegają cztery niższe skrzydła, mieszczące wejście główne z klatką schodową oraz pokoje. Całe wnętrze korpusu głównego zajmuje wielka, trójkondygnacyjna sala o ozdobnym stropie, wsparta na potężnej kolumnie, będącej zarazem kominkiem z dwoma paleniskami. Wnętrze sali głównej wieńczy promieniście belkowany strop. Wokół sali, na wysokości pierwszej i drugiej kondygnacji, biegną galerie przesłonięte balustradami, prowadzące do pokoi. W sali prezentowane są liczne trofea myśliwskie, które stanowią jedyną taką kolekcję w promieniu kilkuset kilometrów.
Wizyty Chopina
Książę Antoni Radziwiłł, który piastował wówczas godność namiestnika królewskiego Wielkiego Księstwa Poznańskiego, prowadził w pałacyku ożywione życie towarzyskie i artystyczne. Był bowiem wielkim miłośnikiem sztuki, rysownikiem, kompozytorem i wiolonczelistą. Stworzył między innymi muzykę do “Fausta” Goethego. To dzięki jego staraniom, w Poznaniu z koncertem wystąpił wielki włoski skrzypek Niccolò Paganini. Książę spełniał się też w roli mecenasa sztuk pięknych. Myśliwską rezydencję odwiedzały zatem często ważne osobistości ze świata polityki i sztuki: rodzina cara Mikołaja, książę Adam Czartoryski i wiele innych przedstawicieli rodów europejskich.
Gościem księcia bywał także – owiany sławą już od lat młodzieńczych – kompozytor Fryderyk Chopin. W trakcie swoich pobytów w tym miejscu – latem 1827 roku oraz jesienią 1829 – grał, prowadził muzyczne dysputy z gospodarzem, dawał lekcje młodziutkiej księżniczce Wandzie Radziwiłłównie, a także komponował. To właśnie w pałacyku w Antoninie napisał kameralny utwór na fortepian i wiolonczelę, zatytułowany Introdukcja i Polonez C-dur op. 3, który powstał na potrzeby księcia i jego córki Wandy. Jest to jedna z niewielu kompozycji Chopina, której okoliczności powstania zostały dobrze udokumentowane. Natomiast inną kompozycję – trio fortepianowe g-moll op. 8, na skrzypce, wiolonczelę i fortepian – Chopin Radziwiłłowi zadedykował. Książę podziękował kompozytorowi za ten gest w późniejszym liście do niego. Natomiast Chopin tak pisał o swoim pobycie w Antoninie w liście do swojego przyjaciela: „Byłem tam tydzień. Nie uwierzysz, jak mi u niego dobrze było. Ostatnią pocztą wróciłem, i to ledwo com się wymówił od dłuższego pobytu.”
Pamięci kompozytora
Dziś na elewacji Pałacu znajduje się tablica upamiętniająca wizyty Chopina, a przy wejściu na teren pałacowy stoi pomnik kompozytora. Chwile pobytu kompozytora w Antoninie przypomina także salonik muzyczny z instrumentami z epoki, obrazami i litografiami oraz odlew dłoni Fryderyka Chopina przechowywany w obiekcie.
Natomiast co roku we wrześniu w Pałacu odbywają się koncerty Międzynarodowego Festiwalu “Chopin w barwach jesieni”, upamiętniającego wizyty kompozytora w majątku księcia. Pierwszy koncert (pod nazwą Dni Chopinowskie) odbył się w roku 1982 w 155. rocznicę pierwszego pobytu Chopina w Antoninie. W festiwalu biorą udział najwybitniejsi pianiści polscy i zagraniczni.
Degradacja i długi remont
W 1939 roku ówczesny właściciel Pałacu, książę Michał Radziwiłł, podarował obiekt Adolfowi Hitlerowi. Budynek był własnością dyktatora III Rzeszy do roku 1944.
Po II wojnie światowej Pałac został upaństwowiony przez komunistów, długo stał opuszczony i coraz bardziej niszczał. Pierwszy remont przeszedł w latach 1975–1978, w dużej mierze dzięki staraniom pisarza, publicysty i działacza społecznego Jerzego Waldorffa, który za pośrednictwem mediów zwracał uwagę na zły stan obiektu.
Po remoncie, decyzją ministra kultury, Pałac przekazano Wojewódzkiemu Domowi Kultury w Kaliszu, który obecnie nosi nazwę Centrum Kultury i Sztuki. Prace remontowe i modernizacyjne były kontynuowane, co zaowocowało przyznaniem Pałacowi Myśliwskiemu w Antoninie prestiżowej nagrody Europejskiego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków Europa Nostra’ 94.
Natomiast w 2018 roku ukończona została modernizacja, w ramach której wykonano m.in. remont pokrycia dachowego i konstrukcji stropów, naprawę ścian i roboty elektryczne. Pałac wyposażono wówczas również w nowe oświetlenie i meble w stylu biedermeier (panującym w Niemczech i w Austrii w latach 1815-1848).
Spacerem po parku
Wokół Pałacu roztacza się rozległy park w stylu angielskim, ze stawem, strumykiem, bogatą szatą roślinną i drzewami pomnikowymi. Pałac i jego otoczenie są piękne o każdej porze roku i oferują wypoczynek z dala od wielkomiejskiego zgiełku, wśród lasów i okolicznych wód. W parku można się przechadzać licznymi alejkami i mostkami.
Również w okolicy zespołu pałacowo-parkowego miłośnicy przyrody, spokoju i aktywnego wypoczynku znajdą coś dla siebie. Na skraju Parku Krajobrazowego Dolina Baryczy można korzystać ze szlaków pieszych i rowerowych, a przy niedalekim akwenie Szperek w sezonie letnim funkcjonują kąpielisko i plaża.
Huczne 200-lecie
Właścicielem zabytku jest Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, które prowadzi na terenie Pałacu bogatą działalność kulturalną. Organizuje koncerty i festiwale muzyczne na najwyższym poziomie. Najważniejszym z nich jest wspomniany już Międzynarodowy Festiwal „Chopin w barwach jesieni”. Odbywają się tu także Turniej Pianistów Stypendystów Zagranicznych o nagrodę księcia Antoniego Radziwiłła czy Międzynarodowa Wystawa Ekslibrisu Muzycznego. Dzięki tym wydarzeniom, gościło tu wielu laureatów prestiżowych konkursów międzynarodowych oraz solistów i kameralistów znanych z występów w najbardziej liczących się salach koncertowych świata.
W tym roku Pałac obchodzi 200. rocznicę powstania. Z tej okazji odbyło się tu kilka podniosłych i ciekawych wydarzeń. 1 czerwca miał miejsce Koncert Jubileuszowy oraz Piknik Chopinowski z okazji 90-lecia Towarzystwa im. Fryderyka Chopina i 200-lecia Pałacu. Na fortepianie zagrał wówczas… bielszczanin, niezwykle utalentowany młody pianista Mateusz Dubiel, zdobywca I miejsca na 51. Ogólnopolskim Konkursie im. Fryderyka Chopina w Warszawie w 2022 roku. Na skrzypcach wtórowała mu Hanna Pozorska, a na wiolonczeli Tadeusz Wawrowski. Od 6 do 8 czerwca trwał natomiast “Weekend z historią”. W jego ramach zorganizowano m.in. dzienne i nocne zwiedzanie zabytku wraz z przewodnikami, promocję książki i albumu historycznego oraz wernisaże dwóch wystaw. Jedną z nich, prezentującą oryginalne pamiątki rodziny Radziwiłłów, można oglądać w Pałacu do 14 lipca. Kolejnym wydarzeniem było “Kino letnie z Tomaszem Raczkiem”. W jego ramach wyświetlone zostały trzy filmy związane tematycznie z życiem Fryderyka Chopina oraz rodziny Radziwiłłów. Seanse poprzedzone były opowieściami znanego krytyka filmowego Tomasza Raczka. Jednym z akcentów wydarzenia był koncert filmowo-musicalowy “Od nocy do nocy” w wykonaniu aktorki i wokalistki Joanny Aleksandrowicz.
Z księciem Maciejem
– Ten Pałac jest niezwykły z uwagi na swoją budowę, architekta, pomysłodawców, historię i plejadę wielkich postaci z dziejów Polski, które tutaj gościły i zostawiły swój ślad – mówi Dariusz Grodziński, dyrektor Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu. – Takie miejsce zasługuje na to, aby jubileusz 200-lecia oddawał jego ducha. Mamy tu bowiem Fryderyka Chopina, kulturę myśliwską, niezwykłe dzieło architektoniczne i wichry dziejowe naszej historii. Wszystko to chcemy w czasie jubileuszu pokazać. Zorganizowaliśmy „Weekend z historią”, plenerowe kino letnie, koncerty Chopinowskie, wokalne oraz festiwale. Bardzo dużo się tu dzieje. Tworzenie tego programu oraz realizowanie go dostarcza nam wiele przyjemności i powodów do dumy.
Gospodarzom obiektu udało się także zaprosić potomków dawnych właścicieli Pałacu – Radziwiłłów. – Odbyło się spotkanie w Pałacu z księciem Maciejem Radziwiłłem, który przyjechał tu razem z synami. Zwiedziliśmy z nimi wszystkie włości, odwiedziliśmy kościół, w którym jest krypta z sarkofagami ich przodków. Odbyła się rozmowa na temat historii tego miejsca. Ustaliliśmy z księciem Maciejem, który założył Fundację Trzy Trąby (od nazwy herbu Radziwiłłów), że będziemy prowadzić systematyczną i stałą współpracę jeśli chodzi o kultywację dobrego imienia i historii tego miejsca oraz odbywających się tu wydarzeń kulturalnych.
W apartamencie księżniczki
W Pałacu funkcjonują również hotel i restauracja. Obiekt zapewnia 28 miejsc noclegowych w 14 stylowych pokojach jedno-, dwu- i trzyosobowych. Każdy pokój posiada łazienkę i telewizję. Hotelowi goście mają zapewniony bezpłatny parking wewnętrzny oraz dostęp do Wi-Fi. Uroku dodają temu miejscu nazwy poszczególnych pokoi. Można zatem wynająć sobie na przykład Apartament Księcia Antoniego Radziwiłła, Pokój Księżnej Luizy, Pokój Księżniczki Elizy, Pokój Karola Schinkla czy Apartament Fryderyka Chopina.
W Pałacu istnieje również możliwość organizacji imprez rodzinnych, jubileuszowych, okolicznościowych bankietów i rautów czy szkoleń i posiedzeń dla firm. Obiekt dysponuje także stanowiskiem plenerowym na grill lub ognisko. Teren Pałacu i zespołu parkowego jest również oryginalnym miejscem na fotograficzną sesję ślubną.
Staropolskie dania
W XIX wieku obiad w Pałacu jadano o szóstej. Książę Antoni Radziwiłł lubił zjeść obficie i – ku uciesze szefa kuchni, starego Gulcza – lubować się w potrawach przyrządzonych z produktów antonińskich, takich jak podwędzane karpie “po radziwiłłowsku” czy udziec z jeleni pieczony na rożnie. Do tego kucharz serwował kieliszek wina reńskiego. W jadalni z reguły panowało milczenie, które było oznaką smakowitości potraw i dobrego nastroju.
Dziś kuchnia Pałacu Myśliwskiego Książąt Radziwiłłów kultywuje wyśmienitą tradycję staropolską. Jednymi z tutejszych specjalności są barszcz antoniński z grzybami, cielęcina à la Chopin w sosie borowikowym czy polędwiczki wieprzowe w sosie balsamicznym na kapuście. W menu znajdują się również dania jarskie, a na deser można sobie zamówić na przykład szarlotkę pałacową na ciepło z lodem waniliowym i bitą śmietaną albo lody książęce z adwokatem, galaretką i bezami…
Zwiedzanie
Zwiedzanie Pałacu jest możliwe w godzinach 11.00-19.00, jednak wcześniej należy to ustalić. Dotyczy to szczególnie grup turystycznych. Szczegółowych informacji udziela recepcja (tel. 62-7348300 lub kom. 602-267-796). Z uwagi na specyficzny charakter obiektu (restauracja, hotel, koncerty), nie zawsze jest on dostępny dla osób zwiedzających.
