Tydzień Kultury Beskidzkiej, Żywieckie Gody, Konkurs na Palmy Wielkanocne w Gilowicach – to tylko niektóre ze znanych i lubianych w regionie wydarzeń, których organizatorem jest Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej. A to tylko cząstka szerokiej działalności placówki.
Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej zajmuje się szeroko pojętą promocją folkloru regionu beskidzkiego. Jest instytucją kultury samorządu województwa śląskiego. – Placówka działa już od pięćdziesięciu lat. W tym roku mamy zacny jubileusz, z czego bardzo się cieszymy – mówi p.o. dyrektora Regionalnego Ośrodka Kultury Aneta Legierska-Bujok. – Od początku swojej działalności instytucja obejmuje wszystko, co dzieje się w subregionie południowym województwa śląskiego, głównie w beskidzkim obszarze kulturowym. To twórcy, którzy tutaj działają, folklor, który jest wyznacznikiem naszego regionu, a także animacja kulturalna.
Placówka organizuje przede wszystkim przeglądy, festiwale i konkursy – zarówno taneczne, wokalne czy gry na instrumentach ludowych, jak i gawędziarskie, recytatorskie oraz obrzędowe. – ROK-owski kalendarz rozpoczyna się od przepięknych Żywieckich Godów, czyli święta obrzędowego związanego z nadejściem Nowego Roku i kolędowaniem – mówi Aneta Legierska-Bujok.
Największą publiczność przyciąga odbywający się latem i trwający aż dziewięć dni Tydzień Kultury Beskidzkiej, podczas którego w ośmiu miejscowościach regionu odbywają się występy i korowody zespołów z Polski i zagranicy. – Tegoroczna data tego wydarzenia to 26 lipca do 3 sierpnia. Na pewno będą zespoły z Azji, Ameryki Południowej i oczywiście różnych zakątków Europy – zachęca Sabina Słowiak-Wandzel, specjalistka ds. organizacji imprez. Jesień to natomiast czas Posiadów Gawędziarskich. – Spotykają się na nich miłośnicy gwary, muzyki i tradycyjnych instrumentów – mówi Aneta Legierska-Bujok.
Integralną częścią działalności placówki jest edukacja regionalna. Odbywają się tu liczne szkolenia, kursy i warsztaty – dla dzieci, młodzieży i dorosłych. – Są to warsztaty malowania na szkle, tworzenia drewnianych zabawek czy prostych instrumentów – wymienia Sabina Słowiak-Wandzel. W placówce kontynuowana jest także działalność w ramach Beskidzkiej Szkoły Folkloru, która została powołana przez ROK wiele lat temu. – Skupia się ona na organizowaniu warsztatów wraz z twórcami ludowymi, dzięki czemu są one bardzo autentyczne – mówi Aneta Rybarska z ROK-u.
Na parterze siedziby instytucji (przy ul. 1 Maja 8) mieści się Galeria Sztuki, w której regularnie odbywają się różnorodne wystawy. – Są to zarówno prezentacje twórców nieprofesjonalnych, ludowych, ale także tych z wykształceniem artystycznym – mówi Dariusz Kocemba, kierownik Działu Edukacji Artystycznej i Regionalnej. – Staramy się, aby każdej wystawie towarzyszyły albo spotkania z artystami, albo prowadzone przez nich warsztaty.
Regionalny Ośrodek Kultury jest także wydawcą licznych publikacji tematycznych: książek, albumów, folderów oraz towarzyszących każdej wystawie katalogów. Zawierają one wiele merytorycznych, przystępnie napisanych informacji i są zaprojektowane z dbałością o każdy szczegół. Nakładem placówki ukazują się także wydawnictwa muzyczne. – Niektóre ukazują się wyłącznie cyfrowo, natomiast część z nich wydajemy na płytach CD. Część tych wydawnictw dotyczy Tygodnia Kultury Beskidzkiej, ale czasami nagrywamy też twórców ludowych, aby specyficzne melodie regionu zostały zachowane – mówi Kinga Kościak. W ubiegłym roku nakładem placówki ukazały się: dwupłytowy album CD „Nuty, nase nuty” oraz „Gronicki wy moje”, dokumentujący 53. i 54. Festiwal Folkloru Górali Polskich, a także płyta „Gajdosku z gajdami”, zawierająca melodie grane na gajdach, dudach i instrumentach pasterskich przez Czesława Węglarza.
Od 2006 roku placówka jest także wydawcą kwartalnika społeczno-kulturalnego „Relacje-Interpretacje”. Pismo powstało z inicjatywy i według pomysłu Małgorzaty Słonki (redaktor naczelnej od stycznia 2006 do czerwca 2023 roku). Całość opracował graficznie Mirosław Baca, który do dziś składa i przygotowuje do druku każdy numer. Kwartalnik opisuje wydarzenia z życia kulturalnego regionu (przede wszystkim Bielska-Białej, ale także powiatów bielskiego, cieszyńskiego i żywieckiego). Publikowane są tu rozmowy z ludźmi kultury, opisy wydarzeń, recenzje, a także felietony, szkice i wiersze. – Tematyka dotyczy literatury, teatru, muzyki, sztuki, folkloru, tradycji, dziedzictwa i tożsamości – wymienia Agnieszka Miklar, redaktor naczelna kwartalnika. – Pismo jest bezpłatne i dostępne w ROK-u, innych placówkach kultury w Bielsku-Białej, Punktach Informacji Turystycznej, a także w powiatach bielskim, cieszyńskim i żywieckim – dodaje.
Regionalny Ośrodek Kultury to także administrator i redaktor stron internetowych: www.silesiakultura.pl, www.tkb.art.pl oraz www.transetno.eu. Placówka stworzyła także witrynę klepok.pl, czyli „Wirtualne Centrum Zabawki Ludowej”, prezentujące żywiecko-suskie drewniane zabawki. Oprócz bogatego materiału fotograficznego, na stronie znaleźć można sylwetki twórców ludowych oraz teksty poświęcone zabawkarstwu ludowemu w Beskidach.
Autorzy reportażu wideo:
Bartosz Augustyniak, Magdalena Nycz
