Konferencja prasowa inaugurująca projekt Polskie Stolice Kultury 2026–2028 pod hasłem „Jesteś na miejscu” odbyła się 8 października w Warszawie. Podczas spotkania ogłoszono szczegóły programu pierwszej odsłony przedsięwzięcia, którą w 2026 roku zrealizuje Bielsko-Biała – pierwsza Polska Stolica Kultury.
Inicjatywa Polskich Stolic Kultury zrodziła się z doświadczeń konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Choć tytuł ESK 2029 przypadł Lublinowi, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego uznało, że jakość i wartość projektów przygotowanych przez pozostałe miasta-finalistów – Bielsko-Białą, Katowice i Kołobrzeg – zasługują na szczególne docenienie. Tak powstał pomysł, by w latach 2026–2028 te trzy miasta kolejno nosiły tytuł Polskiej Stolicy Kultury.
– Celem tego projektu jest zintegrowanie mieszkańców, wzmocnienie ich dumy z własnego miasta oraz podniesienie rangi kultury jako czynnika społecznego i ekonomicznego rozwoju. PSK odkrywa i wzmacnia to, co w miastach jest wyjątkowe – po prostu ludzi, ich historie, tradycje i inicjatywy – mówiła, rozpoczynając konferencję, ministra kultury i dziedzictwa narodowego Marta Cienkowska. – Chciałabym, aby Polska Stolica Kultury była zarówno tytułem, jak i ruchem społecznym, który zmienia sposób myślenia o kulturze i roli miast w jej kształtowaniu. Aby projekt PSK inspirował, łączył, edukował, podkreślając lokalne wartości, oraz umożliwiał ich współtworzenie przez mieszkańców i artystów, a jednocześnie był symbolem autentyczności i jakości w kulturze, do którego inne miasta aspirują. By zostawiał długotrwały ślad, nie tylko w formie wydarzeń, ale też długofalowych inicjatyw społecznych, kulturalnych i ekonomicznych. Chciałabym, żeby ten projekt tworzył platformę wymiany doświadczeń, inspirując miasta do dzielenia się wiedzą, modelami działania i strategiami kulturowymi – podkreślała ministra.
Już za trzy miesiące, w styczniu 2026 roku, w rolę pierwszej Polskiej Stolicy Kultury wcieli się Bielsko-Biała. W 2027 roku pałeczkę przejmą Katowice, a w 2028 roku tytuł trafi do Kołobrzegu. Każde z tych miast będzie miało wyjątkową okazję, by zaprezentować swoją tożsamość, potencjał twórczy i bogactwo kultury zakorzenione w lokalnej wspólnocie.
Na konferencji w Warszawie obecni byli włodarze wszystkich miast tytularnych: zastępczyni prezydenta Kołobrzegu Ilona Grędas-Wójtowicz, zastępca prezydenta Katowic Maciej Stachura oraz prezydent Bielska-Białej Jarosław Klimaszewski. Po odebraniu dyplomu z rąk ministry, prezydent Bielska-Białej zabrał głos.
– Od siedmiu lat budujemy markę naszego miasta poprzez kulturę i, jak widać, to się sprawdza. W proces ubiegania się o tytuł ESK i PSK niesamowicie zaangażowali się nasi mieszkańcy, dając wiele energii i jeszcze więcej projektów – to trzeba podkreślać i doceniać. Dlatego dziękuję pani ministrze, że ten projekt powstał, że obdarzyła nasze miasto i inne samorządy zaufaniem i że dostrzegła potencjał w polskich miastach, bo to one budują kulturę ogólnonarodową. Bielsko-Biała jest pierwszą Polską Stolicą Kultury – to duże wyróżnienie. Zaczynamy u nas, ale mamy nadzieję, że na tych trzech miastach się nie skończy, bo polskie miasta tego potrzebują. Zapraszam do wspólnego świętowania – mówił prezydent Klimaszewski.
Ministra Marta Cienkowska podkreślała, że to dzięki determinacji prezydentów miast i ich pomysłowości Polskie Stolice Kultury nabierają realnych kształtów. Jej zdaniem projekt stanie się symbolem jakości, dobrej współpracy i otwartości, a przy tym będzie inspirować inne miasta w Polsce i w Europie. – Polskie Stolice Kultury nie mają być tylko cyklem wydarzeń. To ruch, który ma budować kulturę otwartą, inkluzywną i zakorzenioną w lokalności – przestrzegała.
Tłumaczyła, że kultura powinna stać się trwałym elementem codziennego życia mieszkańców, źródłem dumy i tożsamości, ale także przestrzenią do innowacji i poszukiwania nowych rozwiązań, które odpowiedzą na wyzwania współczesności – od integracji społecznej po zieloną transformację. – Tych wszystkich tematów będziemy dotykać przez wszystkie trzy lata – zapowiedziała ministra.
Projekt Polskich Stolic Kultury jest jednym z 58 priorytetów rządu przyjętych uchwałą Rady Ministrów 9 września br. Inicjatywa będzie finansowana ze środków budżetu państwa, a także z Funduszy Norweskich. Koordynacją projektu zajmuje się Narodowe Centrum Kultury.
Podczas konferencji w Warszawie naczelnik Wydziału Kultury i Promocji Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej, Przemysław Smyczek, opowiedział o bielskiej misji kulturalnej PSK.
– Bielsko-Biała – od kiedy rozpoczęły się rozmowy o roli kultury w mieście, o tym, w jaki sposób zmieniać miasto przez kulturę – zostało spontanicznie nazwane Miastem Splotów. Nadal będziemy te sploty snuć, rozsupływać i splatać na nowo, ponieważ chcemy przez kulturę w naszym mieście tkać dobrostan mieszkańców i osób, które do nas przyjadą – mówił Smyczek.
Wyjaśnił, że przyjętą w Bielsku-Białej linię programową PSK tworzą trzy nici, które dopiero w splocie dają pełną wartość: natura, wspólnota i kreatywność. – Idąc tymi osiami narracyjnymi, chcemy opowiadać o naszym mieście i wysyłać sygnały do kolejnych, żeby im powiedzieć, że jesteśmy wszyscy razem w tym wielkim projekcie, jakim jest kultura służąca rozwojowi – tłumaczył.
Bielski program pierwszej Polskiej Stolicy Kultury obejmuje ponad 200 wydarzeń zaplanowanych na ponad 200 dni 2026 roku, przygotowanych specjalnie z okazji tytułu. Wielkie otwarcie zaplanowano na 17 stycznia. Ulice miasta ożyją wtedy tanecznymi korowodami i wydarzeniami performatywnymi, historia kraju i miasta zostanie opowiedziana muzyką podczas koncertu plenerowego przed Ratuszem, a ceremonia otwarcia odbędzie się w Cavatina Hall. W czerwcu w Bielsku-Białej odbędzie się pierwsza odsłona Festiwalu Wędrującego, który połączy wszystkie miasta–stolice kultury.
Miasto, wykorzystując potencjał i rozpoznawalność swoich mieszkańców, we współpracy z honorowym obywatelem Bielska-Białej Zbigniewem Preisnerem, zorganizuje również unikalny konkurs dla młodych kompozytorów muzyki inspirowanej obrazem. Efekty ich pracy oceni międzynarodowe jury złożone z autorytetów świata filmu i muzyki.
Bielsko-Biała chce, aby dzięki tytułowi Polskiej Stolicy Kultury kultura naprawdę zajęła centralne miejsce w mieście. W sierpniu 2026 roku na cztery weekendy i jeden tydzień dla ruchu samochodowego zostaną zamknięte ulica Zamkowa oraz plac Żwirki i Wigury, które zamienią się w tętniącą życiem promenadę kultury. Pełen program PSK 2026 dostępny jest na stronie www.bb2026.pl.
Na zakończenie konferencji inaugurację projektu Polskie Stolice Kultury symbolicznie ogłosił dźwięk beskidzkiej trombity w wykonaniu Macieja Szymonowicza.
Źródło: UM w Bielsku-Białej
