Cieszyn: Tablica zniknie z ratusza

Decyzją wojewody śląskiego tablica upamiętniająca nadanie miastu Cieszyn Uchwałą Rady Państwa w 35. rocznicę wyzwolenia odznaczenia Krzyża Komandorskiego Odrodzenia Polski ma zniknąć z elewacji cieszyńskiego ratusza.

W październiku 2018 r. wojewoda śląski poinformował burmistrza Cieszyn o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wspomnianej tablicy. Podstawą do jej usunięcia jest przepis art. 5 a ust. 1 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, obiektów urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki. Ponadto wojewoda wystąpił do Instytutu Pamięci Narodowej do Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie z prośbą o wydanie opinii.

W uzasadnieniu decyzji czytamy: “Jak informuje tablica Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski został nadany Cieszynowi w 35 rocznicę wyzwolenia, co należy odnieść do umieszczonej daty 3 maja 1980r. Zatem rzeczone „wyzwolenie” należy odnieść do wkroczenia Armii Czerwonej do Cieszyna, co miało miejsce 3 maja 1945 r. Użycie w tym wypadku słowa „wyzwolenie” jest doskonałym przykładem stosowanego w PRL swoistego języka, który pewnym słowom w ramach szerszych komunikatów nadawał stosowne znaczenia. (…) W Polsce Ludowej był konsekwentnie utrzymywany mit „wyzwolenia”, które należało postrzegać jedynie pozytywnie, to obecnie jest znana skala zbrodni żołnierzy Armii Czerwonej, którzy obok walki z Niemcami mieli także na swoich rękach krew bezbronnej ludności cywilnej, współdziałanie z organami bezpieczeństwa ZSRS w eksterminacji żołnierzy Armii Krajowej i innych formacji niepodległościowych, grabież mienia, nieuzasadnione niszczenie zabudowań. Po zakończeniu II wojny światowej pozostałe na terenie Polski jednostki sił zbrojnych ZSRS jako Północna Grupa Wojsk, stanowiły oczywisty symbol podporządkowania Polski Rosji Sowieckiej, będącej de facto siłami okupacyjnymi.
Na tablicy wymieniono również Radę Państwa, która była drugim naczelnym organem władzy państwowej PRL, różniącym się od Sejmu tym, że była wybierana spośród parlamentarzystów a jej pierwowzór stanowiło Prezydium Rady Najwyższej ZSRS, której to instytucji ostateczny kształt nadała konstytucja Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich z grudnia 1936r. Zasadniczo jako jej członków wybierano w większości posłów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej a na jej czele stawał prominentny działacz PZPR. Rada Państwa (funkcjonująca od 1947r.) zasadniczo spełniała funkcję organu prezydialnego Sejmu, do którego należało chociażby m.in. zwoływanie sesji parlamentu i jego posiedzeń plenarnych, ale także wydawanie dekretów z mocą ustawy między posiedzeniami Sejmu. Należy przypomnieć, że Rada Państwa wydała w nocy z 12 na 13 grudnia 1981r. dekret wprowadzający stan wojenny w Polsce, który został uchwalony niezgodnie z art. 26 ust. 1 Konstytucji PRL, przewidującym, że Rada Państwa może wydawać dekrety z mocą ustawy wyłącznie w okresach między sesjami Sejmu. Ponosi zatem pełna odpowiedzialność za późniejsze działania instytucji państwowych wymierzone we własnych obywateli. (…). W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że omawiana tablica poprzez upamiętnienie uchwały Rady Państwa wiązanej z 35. rocznicą wkroczenia wojsk Armii Czerwonej do Cieszyna odwołuje się do organizacji, wydarzenia i daty symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944-1989, co za tym idzie nie spełnia ona warunków, o których mowa w art. 5a ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu i podlega usunięciu”.

Ponadto wojewoda śląski podpisując się pod opinią IPN podkreśla: “W tym przypadku nie znaleziono podstaw do zastosowania wyłączenia, o którym mowa w art. 5a ust. 3 ustawy o zakazie propagowania komunizmu, zgodnie z którym przepisu ust. 1 nie stosuje się do pomników: 1)  niewystawionych na widok publiczny; 2) znajdujących się na terenie cmentarzy albo innych miejsc spoczynku; 3) wystawionych na widok publiczny w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej, naukowej lub o podobnym charakterze, w celu innym niż propagowanie ustroju totalitarnego; 4)  wpisanych – samodzielnie albo jako część większej całości – do rejestru zabytków. Przedmiotowa tablica jest bowiem wystawiona na widok publiczny, nie znajduje się na terenie cmentarza albo innego miejsca spoczynku. Brak jest również informacji, aby tablica ta była wystawiona na widok publiczny w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej, naukowej lub o podobnym charakterze, w celu innym niż propagowanie ustroju totalitarnego”.

Tablica wraz dokumentacją opisującą jej historię trafi jako depozyt do Muzeum Śląska Cieszyńskiego.