Dymiące schroniska przejdą do historii?

Okazuje się, że jest szansa, iż wkrótce to się zmieni i takie widoki znikną z beskidzkiego pejzażu. Takie deklaracje składa spółka Schroniska i Hotele PTTK „Karpaty”, zarządzająca schroniskami należącymi do Polskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego.

Górskie schroniska od zawsze były i są nadal opalane węglem, opcjonalnie drewnem. Czyli – jak na obecne standardy – w mało ekologiczny sposób. Jednak innej alternatywy w praktyce do tej pory nie było. Takie obiekty położone są zazwyczaj wysoko w górach, w trudno dostępnym terenie, z dala od ludzkich osiedli. Gazociągi tam nie dochodzą, a prąd sieciowy jest zbyt drogi, aby ogrzewać nim tak duże budynki. Mogłoby to w praktyce sprawić, że dalsze utrzymywanie górskich schronisk z ekonomicznego punktu widzenia straciłoby sens. Poza tym energia potrzebna jest nie tylko do ogrzewania budynku. W schronisku zużywa się sporo ciepłej wody.

Pozostaje więc rozpalić w piecu. Drewno w górach właściwie jest na miejscu, a dowiezienie odpowiedniej ilości węgla to najprostszy i najtańszy sposób zgromadzenia opału na zimę. Inne paliwa, jak gaz w „zbiornikach” czy olej opałowy, z uwagi na wysoki koszt ich zakupu oraz wyzwania związane z dostarczeniem ich w trudno dostępne miejsca, raczej w rachubę nie wchodzą.
Dawniej dym mało komu przeszkadzał. Czasy się jednak zmieniły i górskie obiekty też muszą zostać dostosowane do nowych proekologicznych, antysmogowych przepisów. I to w niedługim czasie, choć na razie konkretny termin na pozbycie się pieców węglowych ze schronisk nie został jeszcze ustalony. Warto dodać, że już od dawna stare piece wymieniane były na bardziej nowoczesne i nie są to już pozaklasowe kopciuchy. Wiele schronisk przeszło też termomodernizację i remonty.

Teraz PTTK przymierza się do kolejnego kroku. Chodzi o fotowoltaikę i pompy ciepła, które w przyszłości – takie przynajmniej są plany – mają zastąpić w schroniskach ogrzewanie węglowe. Na razie spółka Karpaty inwestowała w takie rozwiązania głównie w Tatrach i Pieninach. Beskidzkie schroniska pozostawały pod tym względem z tyłu. Powodów było kilka. Między innymi nie było programów finansowego wsparcia dla tego typu inwestycji i nie dało się ruszyć z nimi na większą skalę (fotowoltaika to ogromny wydatek). Dodatkowo paneli fotowoltaicznych, ze względów przeciwpożarowych, nie można montować bezpośrednio na dachach schronisk (sprzeciwiła się temu straż pożarna), nierzadko na przeszkodzie stały też względy konserwatorskie (wiele beskidzkich schronisk to obiekty zabytkowe). Komplikowało to dodatkowo całe przedsięwzięcia. Ogniwa trzeba bowiem montować w formie naziemnych niewielkich ferm fotowoltaicznych gdzieś obok budynku, a to wymaga odpowiedniego terenu, a także ma wpływ na krajobraz.

Jerzy Kalarus, prezes spółki „Karpaty” mówi, że na razie przyjęto zasadę, iż w instalacje fotowoltaiczne inwestuje nie spółka, lecz gospodarze (dzierżawcy) schronisk z założeniem, że w chwili gdyby doszło do rozwiązania z nimi umowy dzierżawnej spółka odkupi od nich te instalacje. – Wyszliśmy z założenia, iż na na razie fotowoltaika służy bezpośrednio osobom prowadzącym obiekt, pozwalając im na obniżenie kosztów jego eksploatacji – tłumaczy Jarzy Kalarus.

Jeśli dzierżawcy uznają więc, że warto to zrobić i są ku temu warunki, nic nie stoi na przeszkodzie, aby obok beskidzkich schronisk pojawiały się niewielkie farmy fotowoltaiczne. Gdzieniegdzie już powstały takie instalacje, między innymi w schroniskach na Rysiance czy Hali Miziowej. Niedawno panele pojawiły się też na Magurce Wilkowickiej. To pierwszy krok do tego, by uzyskiwany w ten sposób „zielony” prąd służył też do ogrzewania budynków.

– Planujemy teraz połączyć fotowoltaikę z instalacją w schroniskach pomp ciepła – mówi prezes Kalarus. Zaznacza jednak, że są to już większe inwestycje i najpewniej w tym wypadku nie obejdzie się bez wsparcia finansowego spółki. Trudno jeszcze mówić, jakie konkretnie pieniądze będą potrzebne na ten cel, bo każde schronisko jest inne i koszt takiej instalacji w każdym przypadku będzie różny. W ubiegłym roku pompy ciepła zostały zainstalowane i uruchomione w trzech schroniskach w Pieninach. – Obecnie testujmy tam, jak rozwiązanie to sprawdziło się w eksploatacji oraz z ekonomicznego punktu widzenia. Musimy patrzeć na stronę ekonomiczną takich rozwiązań, bo obiekty górskie muszą na siebie zarobić. Nikt do schronisk turystycznych nie dopłaca – tłumaczy prezes Kalarus.

I dodaje, że ostateczne decyzje, co do montażu na szerszą skalę pomp ciepła także w beskidzkich schroniskach jeszcze nie zapadły. Zwłaszcza, że obecnie wykorzystywane w nich piece węglowe – jak wspomnieliśmy – spełniają jeszcze normy emisji zanieczyszczeń. Najpewniej jednak już lada moment pierwsze w pełni ekologiczne ogrzewanie pojawi się w którymś z tutejszych obiektów górskich. Niewykluczone, że może to być schronisko na Szyndzielni. Na razie sprawa jest dyskutowana. Prezes nie wyklucza też wykorzystania w przyszłości do ogrzewania schronisk innych ekologicznych technologii – jeśli okazałyby się one tańsze i lepsze w eksploatacji niż fotowoltaika w połączeniu z pompami ciepła. Zaważywszy jednak na ilość schronisk górskich w Beskidach, a co się z tym wiąże koszty wyrugowania z nich wszystkich pieców węglowych może się okazać, że proces ten rozłożony zostanie nawet na kilkanaście lat. Do tej pory spółce Karpaty nie udało się pozyskać na ten cel środków z zewnętrznych źródeł. Tymczasem rządzący powoli wycofują się z wprowadzonych wcześniej drakońskich przepisów, mających ułatwić walkę ze smogiem i nakazujących szybką likwidację pieców węglowych. Stąd też presja wywierana na PTTK, aby jak najszybciej uczynił swoje obiekty bardziej ekologicznymi, może być mniejsza niż jeszcze kilka lat temu.