Hazard to nie tylko luksusowe kasyna… Pomoc osobom uzależnionym

Hazard – być może pierwszym skojarzeniem z tym słowem będą luksusowe kasyna, elegancka klientela, przepych i obietnica wielkiej wygranej. Jednak taki obraz, to tylko fragment świata marzeń o wygranej. Tak naprawdę hazard jest obecny w codziennie odwiedzanej przez nas przestrzeni – zarówno w realu, jak i w internecie. Co więcej, jego oddziaływanie kierowane jest nie tylko do osób dorosłych. O tym kto jest zagrożony uzależnieniem od hazardu oraz jak wygląda pomoc osobom już uzależnionym mówi psycholożka i terapeutka Śląskiej Fundacji Błękitny Krzyż – Dorota Galińska.

– Kto się uzależnia?

– Najprostsza odpowiedź – ten, kto gra. Samo granie jednak jest niewystarczające, żeby doszło do uzależnienia, acz jest ono warunkiem koniecznym. Zakłady bukmacherskie, ruletka, poker, automaty do gry, “zdrapki”, Toto Lotek lub inne tego typu gry losowe są swego rodzaju rozwiązaniem, “protezą”, na radzenie sobie w sytuacjach trudnych psychologicznie i emocjonalnie. Są takim nieadekwatnym, niekonstruktywnym rozwiązaniem tak długo, aż same nie staną się…. problemem. Osoby, które nie potrafią radzić sobie w sposób konstruktywny ze swoimi stanami emocjonalnymi, używają substancji uzależniających lub zachowań nałogowych w chwilach gdy doświadczają pragnienia zmiany nastroju. Uciekają w ten sposób od doświadczania nieprzyjemnych emocji rodzących się wskutek różnych myśli oraz zdarzeń w ich życiu. Zachowania nałogowe, w tym szeroko rozumiane, uzależnienie od hazardu, służy też osobom uzależnionym do “windowania” samopoczucia i nastroju  w kierunku euforii, przyjemnego oddziaływania adrenaliny, podkręcania intensywności przeżyć i oderwania od codziennego życia. Regulacja emocji to tylko jeden z czynników prowadzący  do  patologicznego grania. Zachowania nałogowe bowiem są efektem interakcji różnych czynników, wśród których są czynniki natury neurobiologicznej i genetycznej, społeczno-kulturowej, rodzinnej, psychologicznej i wszystkie one są rozpoznawane i analizowane podczas terapii patologicznego gracza.

– Jakie cechy osobowości ma patologiczny gracz?

– Chcąc rzetelnie odpowiedzieć na to pytanie należałoby zrobić test osobowości konkretnej osobie z diagnozą uzależnienia od hazardu. Rozumiem, że tu chodzi raczej o taki ogólny rys i cechy osobowości najczęściej występujące w tej grupie klientów czy pacjentów. Dla uproszczenia proponuję też przyjąć taki model osobowości, który jest najbardziej znany, uniwersalny, bo opisuje cechy osobowości występujące niezależnie od kultury, płci czy wieku i jest w związku z tym najczęściej stosowany w różnych obszarach badawczych czyli model osobowości tzw. Wielkiej Piątki.

Osoby uzależnione  behawioralnie, w tym patologiczni gracze, osiągają wysokie wyniki na skali neurotyczności. Wysoka neurotyczność jest czynnikiem ryzyka rozwoju wielu zaburzeń psychicznych: depresji, zaburzeń lękowych, uzależnień od substancji psychoaktywnych i behawioralnych właśnie. Dzieje się tak, ponieważ osoby neurotyczne często doświadczają silnego napięcia emocjonalnego, wysokiego poziomu lęku, są podatne na silny stres psychologiczny. Cechami charakterystycznymi dla tej grupy osób jest poszukiwanie natychmiastowej gratyfikacji, skłonność do zachowań ryzykownych, trudność w kontrolowaniu impulsów.

Analizując powiązanie cech osobowości z zaburzeniami psychicznymi i zachowaniami nałogowymi należy cały czas pamiętać, że nie są one jedyną przyczyną ich powstawania i rozwoju i u każdej osoby będą wyglądały i przebiegały inaczej.

– Jakie trudności napotyka pacjent na początku terapii?

– Podstawowym problemem osób trafiających na terapię jest brak wiedzy o tym co dzieje się z patologicznym graczem i jaka jest istota tego zaburzenia. Zdecydowana większość osób koncentruje się wtedy na rosnących długach i podejmowanie abstynencji budzi sprzeciw w myśl stwierdzenia “nie będę grał to się nie odegram. Nie odegram się, to nie spłacę długów”.

Inną trudnością jest brak świadomości współwystępowania uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Praca nad diagnozowaniem takiego uzależnienia i abstynencją od środków zmieniających świadomość jest często rozumiana przez pacjenta jako strata czasu i “wmawianie” mu problemu kiedy go nie ma oraz jest przeżywana przez pacjenta jako niezrozumienie jego problemów.

Kolejną trudnością jest przekonanie pacjenta, że właściwie jest w stanie poradzić sobie sam a to, że znalazł się na terapii jest efektem oddziaływań bliskich mu osób, “trudniejszym momentem”, poszukiwaniem informacji jak radzić sobie z wierzycielami …itd. itp.

Pacjenci w początkowym okresie terapii mogą intensywnie odczuwać skutki patologicznego grania w sferze fizycznej, psychicznej i emocjonalnej, co w znaczny sposób utrudnia im stosowanie się do zaleceń i wymogów związanych z podjęciem leczenia a to niejednokrotnie kończy się łamaniem abstynencji i przerywaniem terapii.

– Jak wygląda praca terapeutyczna z patologicznym graczem?

– Niewątpliwie są określone zasady i programy terapeutyczne do pracy z osobami uzależnionymi behawioralnie, w tym z patologicznymi graczami i każda placówka ma swoje procedury i wytyczne jak je realizować w procesie terapeutycznym.

W MOTU w Bielsku-Białej terapeuta na indywidualnych sesjach zapoznaje się z oczekiwaniami pacjenta wobec terapii, bada jego motywację do terapii, prezentuje ofertę placówki oraz   zapoznaje pacjenta z zasadami terapii indywidualnej i grupowej. Pacjent diagnozowany jest też przez lekarza psychiatrę, który adekwatnie do stanu pacjenta decyduje o włączeniu farmakoterapii. Pacjent przez terapeutę indywidualnego zapoznawany jest z  narzędziami do samoobserwacji i sposobem oraz zasadnością ich stosowania. W czasie indywidualnych spotkań terapeuta zbiera informacje do opisu przypadku i ustala z pacjentem wstępne cele do realizacji. Pacjent ma również możliwość konsultowania się z prawnikiem i doradcą finansowym.

Terapia grupowa przebiega w dwóch etapach.

Pierwszy z nich to grupa edukacyjna, podczas której pacjent zdobywa podstawową wiedzę na temat uzależnień behawioralnych, uczy się rozpoznawania emocji oraz objawów głodu nałogowego, stabilizuje swoją abstynencję w oparciu o zalecenia terapeutyczne, wypracowuje systematyczność, obowiązkowość i odpowiedzialność za swoje leczenie.

W trakcie terapii bliscy pacjenta mają możliwość konsultacji i podjęcia terapii dla osób współuzależnionych.

Drugi etap terapii grupowej ma na celu korygowanie zmian wprowadzanych przez pacjenta i ich utrwalanie.

– To o czym Pani mówi wygląda na złożony proces, w który zaangażowanych jest wiele osób, specjalistów.

– Jest tak w istocie, gdyż uzależnienie to choroba, której konsekwencje dotyczą nie tylko życia osoby uzależnionej, ale i mają wpływ na jej bliskich. Dotyczy to szkód wynikających z nałogowego grania czy jakiejkolwiek innej czynności, bo rzutują one na różne sfery życia i pełnione role. I stąd ważne jest, by bliscy osób uzależnionych również zgłaszały się po pomoc. Już wyjaśniam dlaczego. Długami z hazardu często jest obciążony nie tylko uzależniony, ale i rodzina, która początkowo próbowała „pomagać” wyjść z tarapatów finansowych. Zdarza się, że to bliscy biorą pożyczki, zaciągają kredyty, bo oni jeszcze mogą to zrobić. Takie działania, niestety pokazują uzależnionemu, że „jeszcze nie jest tak źle” i często idzie grać dalej. Choć to nie złośliwość, a działanie mechanizmu uzależnienia, to proszę wyobrazić sobie jak czują się bliscy, gdy po raz kolejny zostali oszukani, a ich nadzieja, że „tym razem będzie już inaczej” została znów zawiedzona. Zatem ten wpływ na rodzinę jest nie tylko finansowy, ale także emocjonalny – dochodzi do konfliktów, nadmiernego stresu, niepewności co do przyszłości, przeżywania całej gamy nieprzyjemnych uczuć i to w sposób przewlekły. Te wynikające z trudności emocjonalnych problemy, mogą zacząć odbijać się na zdrowiu fizycznym. Osoby z syndromem współuzależnienia, bo tak często mówimy o osobach bliskich, również potrzebują edukacji jak funkcjonuje osoba uzależniona, by chcąc pomóc nie szkodziły. No i oczywiście potrzebuje się zająć sobą, swoim zdrowiem – psychicznym i fizycznym. Zacząć zwracać na siebie uwagę, zauważać swoje potrzeby – po latach skupiania się na kimś innym, próbach ratowania go czy utrzymania rodziny , jest bardzo trudne, jednak możliwe.

– Z tego co Pani mówi wynika, że nie wystarczy po prostu „przestać grać”.

– Zgadza się, bo zaprzestanie grania to jedno, ale trwanie w tym stanie i jednoczesne nauka życia bez „dopalacza emocji” jakim jest hazard czy inna czynność, to złożony proces. Ten czas zdrowienia ma swoje etapy, na których osoba będzie potrzebowała dodatkowego wsparcia (pomoc lekarza, doradcy finansowego, prawnika itd.). Stąd też prowadzone w naszych ośrodkach programy, zawierają te oddziaływania.

– Czy coś jeszcze chciałaby Pani dodać na koniec rozmowy?

– Owszem, podjęcie leczenia czy trwanie w nim w początkowym etapie nie jest łatwe. Może jej towarzyszyć obawa jak będzie wyglądać życie bez tego, co do tej pory je nakręcało, nadawało mu sens. Jednak można się nauczyć żyć na nowo, odnajdywać radość w codziennym życiu, znać swoje możliwości, jak i ograniczenia i dzięki temu mieć realny wpływ na swoje życie.

Dziękuję za rozmowę.

Wszystkie nasze ośrodki terapeutyczne działają w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia i Funduszem Rozwiązywania Problemów Hazardowych.

Adresy ośrodków terapii uzależnień:

Czechowice-Dziedzice, ul. Nad Białką 1b, tel. 32 215 97 40

Pszczyna, ul. Paderewskiego 3, tel. 32 210 42 92,

Bielsko-Biała, ul. Mostowa 1, tel. 33 822 79 83

Żywiec, al. Legionów 1, tel. 33 861 00 83

Bielsko-Biała, ul. Bystrzańska 51a, tel. 33 817 20 49 (pomoc stacjonarna)

Poradnie Psychologiczne dla Dzieci i Młodzieży:

Pszczyna, ul. Paderewskiego 3, tel. 515 804

Żywiec, al. Legionów 1, tel. 510 243 707

Buczkowice, ul. Wczasowa 1062, tel. 510 243 619

Odwiedź nas stronie: www.bk-europe.pl

na FB @slaska.fundacja.blekitny.krzyz i na Instagramie @blekitnykrzyz

UWAGA!!! Jeśli myślisz o pracy jako terapeuta uzależnień, zapraszamy do podjęcia szkolenia w dziedzinie uzależnienia. Jest ono oparte o rekomendowany przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii program i pozwala na zdobycie kwalifikacji umożliwiających pracę w placówkach leczenia uzależnień finansowanych przez NFZ.

Zadzwoń: 33 817 28 38 (pn-pt, 8.00-15.00)

Napisz: [email protected]

Odwiedź: bk-europe.pl/index.php/pl/szkolenia

FB @BlekitnyKrzyz i na Instagramie @blekitnykrzyz.szkolenia

Projekty współfinansowane ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych będących w dyspozycji Ministra Zdrowia, uzyskanych w konkursie przeprowadzonym przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii.