Niespodziewany problem mieszkańców Hałcnowa. Coraz więcej paneli

Fotowoltaika cieszy się ostatnio wielkim powodzeniem. Kto tylko ma warunki i pieniądze montuje panele, żeby mieć własny tani prąd. Funkcjonuje wiele programów wspierających finansowo takie prywatne inwestycje. Czy zatem fotowoltaika jest panaceum na kryzys energetyczny i zmiany klimatyczne? Okazuje się, że niekoniecznie.

Żeby uczynić fotowoltaikę alternatywnym i powszechnie dostępnym źródłem energii, potrzebne są gigantyczne nakłady – chociażby na modernizację sieci energetycznych, a na to – przynajmniej na razie – się nie zanosi. Zwrócił na to uwagę w swojej interpelacji skierowanej do prezydenta miasta radny Bronisław Szafarczyk, choć właściwym adresatem tych uwag nie powinien być raczej bielski samorząd, który w tej sprawie może zrobić niewiele – właściwie tylko ograniczyć (przynajmniej na jakiś czas) dotacje dla mieszkańców miasta przeznaczane na zakup i montaż paneli fotowoltaicznych na terenie bielskich posesji. Na to się jednak nie zanosi, a działania władz miasta idą wręcz w przeciwnym kierunku – ku coraz większej ilości paneli!

– Zwrócili się do mnie mieszkańcy Hałcnowa, sygnalizując problem, jaki występuje z pracą i wydajnością ich instalacji odnawialnych źródeł energii. Według przekazanych mi informacji urządzenia te nie działają z odpowiednia mocą, a problem występuje głównie podczas dobrego nasłonecznienia – tłumaczy radny Szafarczyk i zwraca uwagę, że do odpowiedzialności za zaistniałą sytuację nie poczuwa się ani producent paneli, ani energetycy.

W czym rzecz? Spróbujmy wyjaśnić w prosty i przystępny sposób (niech fachowcy nam wybaczą te uproszczenia, zwłaszcza ci, którzy naświetlili nam problem). Proces produkcji energii elektrycznej w budynkach prywatnych opiera się na prostej zasadzie: panele produkują z energii słonecznej prąd, który wykorzystywany jest na potrzeby gospodarstwa domowego, a jego nadwyżki odprowadzane są do sieci energetycznej. Producent, czyli prosument, w czasie, gdy jego panele nie „wyrabiają” kupuje prąd (pobiera) z sieci energetycznej – jest elementem (bardzo małym trybikiem) szeroko rozumianego krajowego systemu energetycznego. Tu warto nadmienić, że produkowany przez niego prąd, którego nadwyżki trafiają do sieci, nie jest przekazywany odbiorcom gdzieś daleko, tylko dostarczany (sprzedawany) przez energetykę do budynków zasilanych przez tę samą stację transformatorową, do której podpięty jest prosument. Czyli przysłowiowy Kowalski, który zamontował na dachu domu panele fotowoltaiczne może zasilać nadwyżkami produkowanej przez siebie energii jedynie budynki swoich bliższych i dalszych sąsiadów.

Gdy w danej okolicy nie ma jeszcze zbyt wielu takich instalacji (sprzężonych z siecią energetyczną) – nie ma problemu. Gorzej gdy w okolicy jest mnóstwo paneli fotowoltaicznych i nadwyżek nie ma kto odbierać (bo wszyscy mają pod dostatkiem własnego prądu). Tak najpewniej dzieje się w Hałcnowie. Najgorsza sytuacja panuje w słoneczne dni w godzinach przedpołudniowych, gdy panele pracują pełną mocą, a zapotrzebowanie na energię w gospodarstwach domowych jest w tym czasie znikome. Przekazywane do sieci energetycznej ogromne nadwyżki prądu z przydomowych instalacji fotowoltaicznych mogą doprowadzić do wzrostu napięcia w sieci przesyłowej, a to jej nie służy, a wręcz stanowi poważne zagrożenie dla transformatorów. Dlatego zabezpieczenia chroniące sieć przed przeciążeniem odcinają odbiór prądu z paneli fotowoltaicznych, co skutkuje ich wyłączaniem. Takie częste wyłączanie nie służy panelom, a ich montaż w „nasyconej” takimi instalacjami okolicy stawia całe przedsięwzięcie pod znakiem zapytania.
Jak z tego wybrnąć? Rozwiązania są dwa, oba bardzo kosztowne. Pierwsze to kompleksowa modernizacja całej sieci przesyłowej, w tym wymiana transformatorów, tak aby radziła sobie z opisywanymi skokami napięcia i przeciążeniami. To jednak monstrualne przedsięwzięcie, i to w skali kraju, więc raczej nie ma co liczyć, że stanie się to szybko. Druga możliwość to tak zwany magazyn energii (swoisty akumulator), w którym można gromadzić i przechowywać nadwyżki prądu do czasu aż będą potrzebne. Takie magazyny powinny  instalować zarówno spółki energetyczne, jak i właściciele budynków korzystających z paneli fotowoltaicznych. Problem w tym, że takie instalacje „przechowujące” prąd w domach prywatnych są jeszcze rzadkością.

Specjaliści twierdzą, że w rejonach gdzie nasycenie panelami jest spore (a takich obszarów jest coraz więcej) nie ma sensu montować już kolejnych paneli, bez zainstalowania u siebie magazynu energii. Szkopuł w tym, iż są to bardzo kosztowne urządzenia, a ich zakup (w przeciwieństwie do paneli) nie jest dotowany – przynajmniej na razie. Tymczasem paneli fotowoltaicznych na dachach wciąż przybywa…