Nowy projekt digitalizacyjny Książnicy Cieszyńskiej: „Digitalizacja i udostępnienie kolekcji inkunabułów Książnicy Cieszyńskiej”

W 2025 roku Książnica Cieszyńska otrzymała dofinansowanie w wysokości 166 000 zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzące z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, na realizację projektu digitalizacji najstarszych druków z dwóch historycznych księgozbiorów wchodzących w skład Książnicy Cieszyńskiej: biblioteki Leopolda Jana Szersznika oraz biblioteki Czytelni Ludowej. Projekt ma na celu ochronę, konserwację oraz upowszechnienie wyjątkowej kolekcji inkunabułów, która ma ogromne znaczenie zarówno dla kultury europejskiej, jak i całej cywilizacji chrześcijańskiej.

Nowe przedsięwzięcie stanowi kontynuację zakończonego w 2024 roku, wieloletniego programu digitalizacji piśmiennictwa regionalnego. Rozpoczęty w 2003 roku program objął materiały związane ze Śląskiem Cieszyńskim i doprowadził do udostępnienia ponad miliona obiektów w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Obecna dotacja, przyznana w ramach rządowego programu Kultura Cyfrowa 2025, pozwoli Książnicy sięgnąć po zasoby o charakterze uniwersalnym i ponadregionalnym, o ogromnej wartości dla całego europejskiego dziedzictwa.

Realizując nowy projekt, Książnica Cieszyńska dołączy do wąskiego, elitarnego grona instytucji z województwa śląskiego, które podjęły się niezwykle wymagającego zadania digitalizacji inkunabułów – najstarszych druków, powstałych przed rokiem 1501. Warto podkreślić, że dotychczas jedynie Biblioteka Śląska zdecydowała się na udostępnienie cyfrowych wersji tego typu obiektów.

W ramach projektu zdigitalizowane zostaną najcenniejsze zbiory Książnicy Cieszyńskiej – 60 inkunabułów, z czego 48 pochodzi z biblioteki Leopolda Jana Szersznika, a 12 z biblioteki Czytelni Ludowej. Obie kolekcje mają niezwykłe znaczenie historyczne i są głęboko zakorzenione w dziejach regionu. Pierwsza z nich – zgromadzona przez wybitnego cieszynianina, duchownego, naukowca, pedagoga, kolekcjonera i społecznika Leopolda Jana Szersznika – stanowi fundament lokalnego dziedzictwa kulturowego, a założona przezeń Biblioteka była jedną z pierwszych tego typu placówek na obszarze Śląska Austriackiego oraz na obecnych ziemiach polskich.

Wśród najcenniejszych inkunabułów biblioteki Szersznika znajdują się: „Etymologiae” Izydora z Sewilli (Augsburg, 1472) – pierwsza chrześcijańska encyklopedia średniowiecza – czy „Ius municipale Brunnense” (Norymberga, ok. 1498), najstarsze wydanie prawa miejskiego Brna, które stanowi jedyny zarejestrowany egzemplarz tego druku w polskich zbiorach.

Równie interesujące są inkunabuły pochodzące z biblioteki Czytelni Ludowej, która od chwili założenia w 1861 roku aż po lata 80. XIX wieku stanowiła centrum polskiego życia narodowego w Cieszynie. To właśnie tutaj znajduje się najstarszy inkunabuł przechowywany w Książnicy – klocek (zestaw trzech druków połączonych wspólną oprawą) zawierający dzieła takich autorów jak św. Ambroży, Pseudo-Eusebius Cremonensis oraz Pseudo-Augustinus, wydane w roku 1470.

Projekt zostanie zrealizowany w kilku etapach. Pierwszym z nich będzie uzupełnienie opisów katalogowych inkunabułów o hasła przedmiotowe, następnie digitalizacja obiektów oraz udostępnienie ich cyfrowych odwzorowań w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Równolegle zaplanowane są działania edukacyjno-promocyjne, które mają przybliżyć szerokiej publiczności nie tylko sam projekt, ale i wartość zdigitalizowanych zbiorów. W ramach tych działań odbędą się warsztaty edukacyjne dla dzieci, młodzieży, nauczycieli oraz uczestników Śląskiej Biblioteki Cyfrowej, przygotowany zostanie także film promocyjny oraz ulotka informacyjna.

Serdecznie zapraszamy do śledzenia postępów projektu na stronie internetowej Książnicy Cieszyńskiej – www.kc-cieszyn.pl – oraz w naszych mediach społecznościowych: facebook.com/KsiaznicaCieszynska.

 

Agnieszka Laskowska,
Książnica Cieszyńska.