Łamanie w stawach to problem, z jakim boryka się wielu ludzi w starszym wieku. Dokuczliwy ból utrudnia poruszanie się i sprawia, że wykonywanie nawet prostych codziennych czynności staje się prawdziwą udręką. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest reumatoidalne zapalenie stawów, zwane inaczej gośćcem przewlekłym. Jak rozpoznać tę uciążliwą przypadłość i jak z nią żyć?
Reumatoidalne zapalenie stawów stanowi najczęstszą spośród chorób zapalnych stawów i, co ciekawe, występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Jego przyczyny nie są do końca znane. Lekarze przypuszczają, że schorzenie może mieć związek z predyspozycjami genetycznymi i indywidualnymi odczynami immunologicznymi, które uaktywniają się pod wpływem czynnika zewnętrznego lub zakażenia bakteryjnego czy wirusowego. Gościec przewlekły jest chorobą tkanki łącznej, która charakteryzuje się zapaleniem małych i średnich stawów, prowadząc do destrukcji chrząstek i powierzchni stawowych, zniekształceń, zesztywnień, przykurczów i upośledzenia ich funkcji. W efekcie – przykuwa pacjenta do łóżka.
Objawem reumatoidalnego zapalenia stawów jest stan podgorączkowy oraz dolegliwości ze strony stawów. Zmiany obejmują najczęściej stawy w obrębie śródstopia i śródręcza oraz palców, a ponadto stawy nadgarstkowe, kolanowe, barkowe lub łokciowe. Charakterystycznym symptomem jest także występowanie niebolesnych guzków podskórnych w miejscach zwiększonego ucisku, na przykład w okolicach łokcia. Na rozwój choroby mają wpływ też różnego rodzaju urazy w zakresie układu ruchu, przewlekłe zakażenia czy praca w chłodzie oraz wilgoci. Choroba jest widoczna także w pogorszonych wynikach badań laboratoryjnych, m.in. zmianie ulega odczyn OB, skład białek czy stężenie żelaza w surowicy krwi.
Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów jest długotrwałe i trudne. Dolegliwości bólowe łagodzą leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Ogromną rolę odgrywa gimnastyka, której celem jest zapobieganie przedwczesnym przykurczom i ograniczeniom ruchomości stawów. Uzyskaniu trwalszych efektów sprzyja ponadto leczenie balneologiczno-uzdrowiskowe, czyli wykorzystujące dobroczynne właściwości kąpieli w wodach siarczkowych czy radoczynnych. Kolejnym elementem leczenia są zabiegi fizjoterapeutyczne, na które składają się m.in. ćwiczenia izometryczne, utrzymujące prawidłową postawę ciała.
Pacjenci zmagający się z gośćcem przewlekłym powinni znajdować się pod stałą opieką lekarską. Nieprzestrzeganie zalecanych dawek leków czy leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów na własną rękę bywa groźne w skutkach i może przyczynić się do uszkodzeń innych układów. Natomiast w przypadku, gdy leczenie jest nieskuteczne, konieczna jest operacja chirurgiczna, która polega na usunięciu zmienionej błony maziowej w obrębie chorego stawu lub ścięgna. Zabieg ten poprawia funkcjonowanie stawów, usuwa ból i opóźnia procesy rozpadania kostnego połączenia. Od niedawna stosowane są także leki nowej generacji, tzw. leki biologiczne, które działają na układ immunologiczny chorej osoby, wpływając na niego w tej sposób, że pewne mechanizmy niszczące staw i chrząstkę są niemal całkowicie blokowane.
Osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów powinny przyjrzeć się także swojej diecie, która ma niebagatelne znaczenie w łagodzeniu niektórych objawów choroby i pomaga zapobiegać powstawaniu stanów zapalnych. Konieczne jest wyeliminowanie z menu szkodliwych produktów, a wprowadzenie w ich miejsce takich, które poprawią kondycję stawów i złagodzą dolegliwości związane z reumatyzmem. Najlepsza dieta w tym przypadku do dieta jarska. Warzywa i owoce są bowiem doskonałym źródłem przeciwutleniaczy, które skutecznie zwalczają wolne rodniki inicjujące i podtrzymujące stany zapalne stawów. Przeciwutleniacze mogą także zapobiegać rozwojowi zwyrodnień stawów i opóźniają proces ich starzenia się. Co więcej, warzywa i owoce wyróżniają się wysoką zawartością błonnika, który z jednej strony może wpływać na komórki układu odpornościowego, zwiększając wytwarzanie specjalnych białek o działaniu przeciwzapalnym, a z drugiej strony – utrudnia przyswajanie tłuszczów, skutecznie walcząc z nadwagą. Dzięki temu stawy nie są przeciążone. Owoce zawierają także dużo witaminy C niezbędnej do wytwarzania kolagenu, który buduje chrząstkę stawową i odpowiada za kondycję stawów i ścięgien. Najlepsze są surowe jarzyny skropione sokiem z cytryny i olejem rzepakowym, co zwiększa przyswajalność cennych przeciwutleniaczy.
Walcząc z reumatyzmem warto polubić także ryby morskie i na stałe wprowadzić je do jadłospisu. Tuńczyk, łosoś, dorsz, makrela, mintaj, morszczuk, śledź czy sardynki to najlepsze źródła kwasów omega-3, które również posiadają właściwości przeciwzapalne i pomagają zmniejszyć bóle reumatyczne. Jak pokazują badania, potrafią także skrócić czas trwania porannej sztywności stawów u chorych na gościec przewlekły. Tłuste ryby dostarczają witaminę D, która ułatwia przyswajanie wapnia i ma działania przeciwzapalne. Osobom, które nie lubią jeść ryb, zalecane są oleje lniany lub rzepakowy, a także oliwa, a ponadto produkty zawierające zdrowe tłuszcze – orzechy włoskie, sałata, jogurty czy mięso drobiowe.
Czego natomiast unikać? Na pewno tłustych mięs, wędlin i podrobów, zwłaszcza wieprzowych i wołowych. Nie są wskazane także olej słonecznikowy, sojowy, pestki słonecznika czy olej kukurydziany. Te produkty posiadają bowiem w swoim składzie więcej prozapalnych kwasów omega-6, które blokują korzystne działanie kwasów omega-3 na stawy i ułatwiają wytwarzanie prostaglandyn, czyli hormonów prozapalnych. Z diety powinny zniknąć ponadto produkty wysokoprzetworzone, ponieważ zawarta w nich w dużej ilości sól i konserwanty zwiększają wydalanie wapnia z organizmu. Będąc na diecie, warto unikać także soli, a w jej miejsce wprowadzić zioła.
