Stowarzyszenie – Lokalna Grupa Działania „Żywiecki Raj” to trójsektorowe partnerstwo (sektor społeczny, publiczny i gospodarczy), stworzone oddolnie na potrzeby zarządzania rozwojem na poziomie lokalnym.
Celem działania Stowarzyszenia jest działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich a w szczególności:
– Opracowanie przez Lokalną Grupę Działania (LGD) Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR) dla obszaru następujących gmin: Czernichów, Gilowice, Jeleśnia, Koszarawa, Lipowa, Łękawica, Łodygowice, Milówka, Radziechowy-Wieprz, Rajcza, Ślemień, Świnna, Ujsoły Węgierska Górka oraz gmin, które zostałyby przyjęte w poczet członków Stowarzyszenia.
– Promocja obszarów wiejskich gmin objętych LSR.
– Promocja w kraju i zagranicą w tym:
1. promocję gmin objętych LSR,
2. promocję firm przemysłowych,
3. promocję handlu i usług, rozwoju przedsiębiorczości,
4. promocję walorów turystycznych i kulturowych,
5. promocję produktów lokalnych.
– Popieranie wszechstronnego rozwoju społeczeństwa gmin, a zwłaszcza działalności społecznej, informacyjnej, kulturalnej, oświatowej na rzecz rozwoju rynku i demokracji.
– Współpracę z organizacjami katolickimi, społecznymi, oświatowymi, sportowymi, kulturalnymi, gospodarczymi.
– Budowanie kapitału społecznego i budowanie wzajemnych więzi międzyludzkich; działalność wspomagającą rozwój wspólnot i społeczności lokalnych.
Założony w 2006 roku Związek Stowarzyszeń „Żywiecki Raj – Kotlina Tradycji i Turystyki”, który przekształcił się w 2008 r. w Stowarzyszenie – Lokalna Grupa Działania „Żywiecki Raj” swoim zasięgiem obejmuje 14 wiejskich gmin powiatu żywieckiego (Czernichów, Jeleśnia, Koszarawa, Lipowa, Łodygowice, Milówka, Radziechowy-Wieprz, Rajcza, Ujsoły, Węgierska Górka, Łękawica, Gilowice, Świnna, Ślemień). Łączna powierzchnia obszaru LGD wynosi 989 km2, a zamieszkuje ją ponad 121 tysięcy ludzi.
Stowarzyszenie – Lokalna Grupa Działania „Żywiecki Raj” to stowarzyszenie „specjalne”, które zrzesza: osoby fizyczne, przedsiębiorców, samorządy oraz organizacje pozarządowe. Członkami LGD oprócz 16 jednostek sektora finansów publicznych jest 21 przedsiębiorców z obszaru funkcjonowania Stowarzyszenia w tym Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (m.in. firmy z branży gastronomicznej, noclegowej usługowej, transportowej etc.), 20 organizacji pozarządowe oraz 21 osób aktywnie działające społecznie na obszarze LGD, w sumie 78 podmiotów.
Aktywność Stowarzyszenia opiera się na szeregu działań, które mają na celu rozwój obszaru LGD, ożywienie gospodarcze i społeczne, poprzez realizację Strategii Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność obszaru LGD „Żywiecki Raj” na lata 2016-2023, która opiera się na dwóch celach strategicznych. Określone cele odzwierciedlają potrzeby lokalnych społeczności powiatu żywieckiego.
Pierwszy cel: społeczno-gospodarczy, gdzie zidentyfikowano problemy dotyczące potrzeb mieszkańców obszaru w zakresie wykluczania społecznego i pogłębiającego się ubóstwa, potrzeby wzmacniania tożsamości lokalnej i budowania kapitału gospodarczego obszaru. Drugi cel opiera się na bogatych zasobach lokalnych obszaru, jego walorach przyrodniczych, kulturowych i historycznych, gdzie zidentyfikowano potrzeby związane z ochroną środowiska naturalnego, aktywnego trybu życia, wykorzystania znajdujących się na terenie LGD warunków do stworzenia rozpoznawalnej marki turystycznej, jak i zaspokojenia potrzeb kulturowych społeczności lokalnej.
LSR jest drogowskazem, który w sposób syntetyczny zestawia plany oraz sposoby ich realizacji. Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność LGD „Żywiecki Raj” obejmuje 14 gmin wiejskich powiatu żywieckiego tworzących spójny geograficznie obszar. Gminy należące do obszaru działalności Stowarzyszenia, leżą w obrębie pasma Beskidów: Śląskiego, Makowskiego, Żywieckiego i Małego. LGD wprowadzając w życie lokalną strategię rozwoju, ogłasza konkursy na realizację projektów przyczyniających się do rozwoju Żywiecczyzny oraz jej mieszkańców.
Na koniec roku 2018 zrealizowany został tzw. „pierwszy kamień milowy” zgodnie z umową o warunkach i sposobie realizacji rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność, gdzie wymagane było wykonanie co najmniej 40% poziomu każdego ze wskaźników produktu i wykorzystanie co najmniej 60% środków finansowych przeznaczonych na wsparcie realizacji operacji, przewidziane do realizacji w latach 2016-2018. LGD „Żywiecki Raj” zobowiązała się do przeprowadzenia założonego planu naborów wniosków o przyznanie pomocy i wybrania najlepszych projektów, a także do zrealizowania określonych działań dotyczących aktywizacji społecznej mieszkańców.
Na zakończenie finansowego „pierwszego kamienia milowego” związanego z wdrażaniem LSR LGD „Żywiecki Raj” na lata 2016-2023 zaplanowano 13 300 000 zł, z czego na dzień 31.12.2018 r. kwota pomocy przyznanej w ramach zawartych umów na operacje w ramach 19.2 „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 wyniosła 8 397 950 zł z 10 550 000 zł, czyli zakontraktowano 79,6 % planowanego w LSR budżetu na lata 2016-2018 na operacje w ramach 19.2, zgodnie z informacjami otrzymanymi z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Na koniec 2018 roku 45 podmiotów podpisało umowę o dofinansowanie z Samorządem Województwa Śląskiego w Katowicach, z czego 18 osób otrzymało dotację w wysokości 70 tys. zł na rozpoczęcie działalności gospodarczej, 12 firm otrzymało, za pośrednictwem LGD dofinansowanie na rozwój swojej działalności i utworzenie nowych miejsc pracy. „Żywiecki Raj” przyczynił się do rozwoju firm działających między innymi w branży winiarskiej, kosmetycznej, noclegowej i gastronomicznej, rekreacyjnej i handlowej. 15 podmiotów – jednostek sektora finansów publicznych jak również organizacji pozarządowych z terenu działania LGD „Żywiecki Raj” otrzymało wsparcie finansowe na utworzenie lub rozwój infrastruktury, która będzie służyła społeczności lokalnej oraz aktywizacji i integracji mieszkańców. Wśród projektów znalazły się miedzy innymi budowa nowych i przebudowa istniejących świetlic wiejskich, zagospodarowanie terenów i stworzenie przestrzeni rekreacyjno-turystycznej i miejsc integracji mieszkańców poprzez budowę placów zabaw i siłowni zewnętrznych. W ramach realizacji LSR pozostało jeszcze około 4,5 mln zł, na przedsięwzięcia związane z podejmowaniem i rozwojem działalności gospodarczej, wzmocnieniem kapitału społecznego, aktywizacją i integracją mieszkańców, rozwojem infrastruktury.
Wszystkie wskaźniki produktu zaplanowane na lata 2016-2018 zostały wykonane na poziomie min. 40%. Zaplanowane wskaźniki produktu praktycznie we wszystkich przedsięwzięciach zostały zrealizowane w 100%, jedynie w przypadku przedsięwzięcia Podejmowanie działalności gospodarczej wskaźnik: Liczba zrealizowanych operacji polegających na utworzeniu nowego przedsiębiorstwa został zrealizowany w 51% (mimo sporego zainteresowania składaniem wniosków i szybkiej oceny ich przez Radę Stowarzyszenia, weryfikacja dokumentów w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego przeciągła się nawet do roku).
W wyniku realizacji wyszczególnionych działań powstały obiekty społeczno-kulturalne, sportowe i rekreacyjne, utworzono miejsca pracy, zorganizowano lokalną twórczość kulturalną, kultywowano tradycje, obrzędy i zwyczaje, promowano turystykę, a także aktywne spędzanie wolnego czasu na obszarach wiejskich. To tylko przykłady zrealizowanych zadań. Działania te były możliwe dzięki funkcjonowaniu biura LGD, które prowadziło nabory wniosków, konsultacje i szkolenia dla beneficjentów.
Pracownicy Biura Stowarzyszenia organizują na bieżąco szkolenia, warsztaty dla wnioskodawców, grantobiorców i prowadzą indywidualne doradztwo dotyczące realizacji planowanych operacji i przygotowania wniosków o przyznanie pomocy jak również wniosków o płatność. Z bezpłatnego doradztwa świadczonego przez pracowników biura LGD „Żywiecki Raj” skorzystały 282 podmioty, z czego 180 osób fizycznych a 102 instytucje. LGD „Żywiecki Raj” przeprowadziło w sumie 4 konkursy: 2 nabory wniosków na przedsięwzięcie Podejmowanie działalności gospodarczej i po jednym naborze na przedsięwzięcie Atrakcyjna przestrzeń publiczna i Rozwój działalności gospodarczej, a także 4 konkursy w ramach Projektów grantowych. Do Biura LGD „Żywiecki Raj” w ramach ogłoszonych naborów wpłynęło 290 wniosków, z czego 266 podmiotów skorzystało z doradztwa.
W latach 2016-2018 do Stowarzyszenia – Lokalna Grupa Działania „Żywiecki Raj” w ramach ogłoszonych naborów:
– na przedsięwzięcie Atrakcyjna przestrzeń publiczna wpłynęły 23 wnioski. Były to wnioski na operacje z zakresu budowy lub przebudowy ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej lub rekreacyjnej, lub kulturalnej. Na koniec 2018 roku zostały podpisane umowy o dofinansowanie z 15 wnioskodawcami na łączną sumę środków 3 994 834 zł.
– na przedsięwzięcie Rozwój działalności gospodarczej wpłynęły 34 wnioski, na operacje z zakresu rozwijania działalności gospodarczej w tym podnoszenie kompetencji osób realizujących operacje w tym zakresie. Wybranych do dofinasowania przez Radę Stowarzyszenia zostało 15 wnioskodawców, na koniec 2018 roku zostały podpisane umowy o dofinansowanie z 12 wnioskodawcami na łączną sumę środków 2 746 638 zł.
– na przedsięwzięcie Podejmowanie działalności gospodarczej wpłynęły 104 wnioski. Wybranych do dofinasowania przez Radę Stowarzyszenia zostało 50 wnioskodawców, na koniec 2018 roku zostały podpisane umowy o dofinansowanie z 18 wnioskodawcami na łączną sumę środków 1 260 000 zł.
LGD „Żywiecki Raj” w dniu 5 lipca 2018 r. podpisało umowę o przyznaniu pomocy z Samorządem Województwa Śląskiego na projekt grantowy Kultura gór „Żywieckiego Raju”, a następnego dnia, tj. 6 lipca 2018 r. Zarząd Stowarzyszenia – Lokalna Grupa Działania „Żywiecki Raj” podpisał umowy o powierzenie grantów, na łączną kwotę pomocy 299 986 zł w ramach projektu grantowego Kultura gór „Żywieckiego Raju”. Piętnaście projektów wybranych do dofinansowania to oddolne inicjatywy odpowiadające potrzebom rekreacyjno-kulturalnym mieszkańców obszaru LGD „Żywiecki Raj”. Zaplanowane działania realizowane były do końca grudnia 2018 r.
W dniu 6 listopada 2018 r. zakończyły się nabory wniosków na o powierzenie grantu w ramach poddziałania 19.2 w ramach naboru: Dialog międzypokoleniowy nr i Turystyka Dziedzictwa „Żywieckiego Raju” . W ramach naboru Dialog międzypokoleniowy w odpowiedzi na ogłoszony nabór wpłynęło łącznie 16 wniosków o powierzenie grantu na łączną kwotę 327 374 zł, z czego do dofinansowania i mieszczących się w limicie środków zostało wybranych 14 zadań. W ramach naboru Turystyka Dziedzictwa „Żywieckiego Raju” wpłynęło 7 wniosków na łączną kwotę 137 666 zł, z czego do dofinansowania i mieszczących się w limicie środków zostało wybranych 5 zadań. W dniu 14 maja 2019 r. LGD „Żywiecki Raj” podpisało umowę o przyznaniu pomocy z Samorządem Województwa Śląskiego na projekt grantowy Turystyka Dziedzictwa „Żywieckiego Raju” na kwotę 99 931 zł i na projekt grantowy Dialog na kwotę 299 599 zł. Od 28 maja 2019 r. grantobiorcy realizują założone zadania. Planowane zakończenie realizacji zadań to koniec roku 2019.
Stowarzyszenie – Lokalna Grupa Działania „Żywiecki Raj” również zrealizowało dwie operacje własne na kwotę 50 000 zł, tj.:
– projekt Markowy produkt turystyczny, w ramach którego opracowano program promocji marki turystycznej Żywiecki Raj, wypracowano produkt turystyczny wraz z opracowaniem identyfikacji wizualnej, przeprowadzono działania promocyjne dla nowopowstałego produktu turystycznego.
– projekt Dobre praktyki przedsiębiorczości lokalnej pozwolił na wymianę doświadczeń podczas dwóch wizyt studyjnych 19/20 listopada 2018 r. i 29/30 marca 2019 roku, wzrost wiedzy oraz inspiracje do dalszego działania wśród przedsiębiorców i osób planujących założyć działalność gospodarczą z terenu LGD.
Wspólnie z 3 LGD z województwa małopolskiego, tj. Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania ”Podbabiogórze”, Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Wadoviana”, LGD „Żywiecki Raj” zrealizowało projekt współpracy pn. „Kulinarne Unikaty Chałup – Nowością Inspiracją Atrakcją” – KUCHNIA w ramach poddziałania 19.3 „Przygotowanie i realizacja działań w zakresie współpracy z lokalną grupą działania” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Projekt zakładał zachowanie dziedzictwa kulinarnego i promocję kuchni regionalnej poprzez: wydanie przewodnika kulinarnego zawierającego również mapę pn. „Kulinarne Smaki Czterech Krain” wraz z przepisami kulinarnymi, warsztaty kulinarne z przygotowaniem potraw regionalnych, degustację wraz z prezentacją potraw regionalnych LGD podczas imprez kulturalnych, utworzenie i oznakowanie „Szlaku Kulinarnego” pod nazwą „Kulinarne Dziedzictwo Kulturowe”. Szlak łączy lokalnych przedsiębiorców promujących i proponujących w menu potrawy regionalne. Został przeprowadzony konkurs „Kulinarne powroty – smaki czterech regionów”.
LGD „Żywiecki Raj” wraz ze Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Ziemia Pszczyńska” oraz z dwoma Lokalnymi Grupami Działania z Chorwacji: LAG Moslavina i LAG 5 rozpoczęło w grudniu 2018 roku realizację międzynarodowego projektu współpracy pod nazwą „BEE FRIENDS / Przyjaciele pszczół”. W ramach projektu współpracy zorganizowano i przeprowadzono 2 wyjazdy studyjne na tereny naszych partnerów w Chorwacji wraz z organizacją konferencji oraz warsztatów. Wyjazdy były okazją do promocji rodzimego pszczelarstwa wraz z lokalnymi produktami, a także wymiany doświadczeń technologicznych i dobrych praktyk mających korzystny wpływ na usługi w rolnictwie. W ramach projektu zakupiono miodomaty czyli specjalnie zaprojektowanych na potrzeby realizacji projektu maszyny, gdzie dostępne są do zakupu miody.
Końcem 2019 roku Stowarzyszenie z 2 LGD z województwa śląskiego tj. Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Ziemia Pszczyńska” i Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Ziemia Bielska” na realizację projektu Stacja Regeneracja”, akronim: StaR, w ramach poddziałania 19.3 „Przygotowanie i realizacja działań w zakresie współpracy z lokalną grupą działania” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020. Celem projektu jest promocja partnerskich obszarów LGD poprzez budowę wspólnego produktu turystycznego. W ramach realizacji projektu zostaną zrealizowane następujące zadania: zakup i montaż ogólnodostępnych elementów małej architektury budowlanej, w wariantach: ławka solarna, samoobsługowa stacja naprawy rowerów/ zestawów gier plenerowych, samoobsługowa stacja naprawy rowerów, opracowanie koncepcyjne w zakresie dokumentacji ścieżek/szlaków/tras, opracowanie i przygotowanie gadżetów promocyjnych, przeprowadzenie działania aktywizacyjnego dla mieszkańców (konkurs). Realizacja projektu zakładana jest od września 2019 r. do października 2020 r.
W ramach wdrażania LSR Stowarzyszenie przygotowuje i publikuje zaproszenia do składania wniosków na swojej stronie internetowej, zajmuje się przyjmowaniem wniosków o wsparcie i dokonuje ich oceny; wybiera operacje i ustala kwoty wsparcia, weryfikację kwalifikowalność kosztów, monitoruje realizację strategii i operacji będących przedmiotem wsparcia. Oprócz zadań związanych z przeprowadzaniem naborów LGD pro-muje obszary wiejskie, podejmując działania prowadzące do nabywania umiejętności zwłaszcza przez liderów środowiska lokalnego oraz do aktywizacji mieszkańców Żywiecczyzny. LGD jest faktycznym kreatorem rozwoju lokalnego oraz jego zarządcą w zakresie przyznanych kompetencji. Zgodnie z założeniami LSR LGD „Żywiecki Raj” ma przede wszystkim wspierać rozwój przedsiębiorczości na obszarze LGD, budować kapitał społeczny z uwzględnieniem wsparcia dla grup defaworyzowanych, zagrożonych wykluczeniem społecznym, co będzie dawało podstawy do zrównoważonego rozwoju obszaru LGD „Żywiecki Raj”.
Dzięki budowanemu przez lata kapitałowi społecznemu oraz zdobytej wiedzy i doświadczeniom Stowarzyszenie – Lokalna Grupa Działania „Żywiecki Raj” zinwentaryzował zasoby turystyczne, kulturowe i historyczne obszaru w sposób innowacyjny i bliski pamięci oraz sercom ludzi. Jego efektem jest m.in. powstanie portalu turystycznego, wydanie różnorodnych materiałów promocyjnych i informacyjnych oraz wdrożenie nowych narzędzi turystycznych.
Więcej informacji na temat działalności Stowarzyszenie – Lokalna Grupa Działania „Żywiecki Raj” można znaleźć na stronie internetowej www.zywieckiraj.pl
