Gmina Goleszów wraz z kołem PZKO z Jabłonkowa realizuje projekt transgraniczny „Szlak Tradycji – cieszyńskie „żiwobyci”/ Stezka Tradic – těšínské “żiwobyci”.
Wspólny projekt gminy Goleszów oraz miejscowego koła polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego z Jabłonkowa ma na celu rozwój, promocję i zwiększenie dostępności dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu przygranicznego skupionego wokół Szlaku Tradycji prezentującego specyficznych i wyjątkowych depozytariuszy tradycji z obu stron granicy. Celem projektu jest realizacja wspólnego mechanizmu w zakresie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Zakłada on wspólne działania promocyjne i informacyjne. Zamiarem działań jest zwiększenie spójności i określenie wspólnego podejścia w zakresie wykorzystania dziedzictwa kulturowego, które łączy wspomniany region.
Pierwszym przystankiem na Szlaku Tradycji jest urokliwy zbiornik wodny Ton w Goleszowie. Znany wszystkim mieszkańcom, ale czy na pewno? Wypadałoby zapytać, czy wiecie, że nazwa „Ton” pochodzi z języka niemieckiego od nazwy „Ton-erde” – glina. Jest to surowiec, który był potrzebny do uregulowania odpowiedniej zawartości wapna przy produkcji cementu, jako tzw. margiel. Tak więc, początkowo właśnie tak nazywano kamieniołom. Później tę potoczną nazwę margla przeniesiono na utworzony zbiornik ze ściekających do kamieniołomu wód. W kamieniołomie Ton, czyli tzw. „Starej Marglowni” zakończono wydobycie skał w latach 50-tych XX wieku. Kiedy wyłączono pompy odprowadzające wodę ze spągu, czyli dna wyrobiska, ten zaczął się szybko wypełniać wodą. Już w 1958 roku, za zgodą dyrekcji goleszowskiej cementowni, pod zarządem której pozostawał zbiornik, przeprowadzono jego zarybienie. Równocześnie utworzono sekcję wędkarską przy wspomnianym zakładzie. Ton to miejsce, gdzie możecie spotkać ponad 20 gatunków ryb, a także przedstawicieli kilku krajowych gatunków płazów i gadów. Wokół zbiornika Ton znajdziecie różnorodne siedliska roślinne, w tym gatunki ciepłolubne, które rosną wzdłuż ścieżek na eksponowanych na południe nasłonecznionych zboczach. Gmina Goleszów słynie również z bogactwa storczyków. Nie inaczej jest wokół Tonu. Przy rybaczówce oraz przy stanowiskach od strony lasu wypatrzyć można te chronione rośliny. W południowej części zbiornika zlokalizowany jest wyjątkowy twór geologiczny. Jest to kilkunastometrowej wysokości kaskada zbudowana z martwicy wapiennej zwanej też fachowo trawertynem. Jeżeli chcecie dowiedzieć się, kto w Tonie zjada czereśnie, dlaczego zaskroniec wydziela nieprzyjemny zapach, ile lat mają skały osadowe, jaką temperaturę mają źródła wody wpływające do zbiornika, czy też, która z ryb to „kosiarka” zachęcamy do odwiedzenia Tonu.
W ramach realizowanego projektu zmodernizowano oświetlenie zbiornika Ton wraz z infrastrukturą sanitarną, wykonano również zabiegi pielęgnacyjne drzew i krzewów. Dbając o zachowanie czystości w tym szczególnym miejscu zwiększono tam ilość koszy na śmieci. Wokół jeziorka umiejscowiono tablice, na których znajduje się wiele innych ciekawych informacji. Ton to również miejsce, w którym organizowane są zawody wędkarskie, a także inne imprezy plenerowe. W ramach realizacji projektu w bieżącym roku zorganizowano transgraniczne zawody wędkarskie dla emerytów i rencistów, memoriał im. Jana Śliwki, a także zawody dla dzieci i młodzieży „Zakończenie wakacji”. Imprezy te cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem uczestników zmagań i kibiców.
Kolejne miejsca zaznaczone na szlaku tradycji, na które chcemy zwrócić uwagę to Pszczele Miasteczko i Jabłonków. Na południowym stoku Mołczyna w Dzięgielowie, w pobliżu dawnego przejścia granicznego w Lesznej Górnej, na skraju lasu było stare wyrobisko kamieniołomu. Od 1970 r. Jan Gajdacz zaczął porządkować i zagospodarowywać zapuszczone wyrobisko i wprowadził się tam ze swoimi pszczołami. Tak opisał początki powstania swojej niezwykłej pasieki: Chciałem upiększyć moją skromną pasiekę, która liczyła 20 uli. Wymyśliłem i zrobiłem dwie chatki drewniane, w których zamieszkały pracowite pszczółki. Było to tak piękne, że postanowiłem sobie – mimo trudności zdrowotnych – zamienić wszystkie ule na takie góralskie chatki. I tak co roku budowałem 2 domki, bo na więcej nie było sił. Powstało wszystkich 20. W ten sposób Jan Gajdacz wybudował unikatowe na skalę europejską „Pszczele Miasteczko”, gdzie spędzał każdą wolną chwilę. W krótkim czasie zdobyło ono szeroki rozgłos i uznanie wśród zwiedzających pasiekę. Chętnie dzielił się swoją fascynacją, opowiadał o pszczołach i efektach ich pracy. Rocznie jego pasiekę, odwiedzało od kilkunastu do kilkudziesięciu wycieczek z całego kraju, a także z Czech, Słowacji, Austrii, Holandii, Niemiec i Szwajcarii. W 2007 r. pasieka „Pszczele Miasteczko” została nagrodzona w konkursie „Piękna Wieś Województwa Śląskiego” w kategorii „Najpiękniejsza zagroda.
Jabłonków jest punktem wyjścia szlaków turystycznych na Kozubową (Kozubová), Stożek (Stožek), Baginiec (Bahenec) i Girową (Gírová). Centralnym punktem miasta, a zarazem punktem wyjścia, jest rynek Mariański z barokową rzeźbą Imacullaty (z 1755 roku) oraz fontanną. Wokół centrum można zobaczyć liczne kamienice mieszczańskie, wśród nich Muzeum Ziemi Cieszyńskiej z ekspozycją o regionalnej tematyce i jabłonkowski ratusz w stylu wiedeńskim (1903 – 05). Przez Rynek Mariański prowadzą nie tylko szlaki turystyczne, ale również główna czesko-polska trasa rowerowa Euroregionu Těšínské Slezsko – Śląsk Cieszyński. W mieście istnieje także ścieżka dydaktyczna „Przyroda Jabłonkowa”. Na tej trasie o długości 8 km znajduje się 10 tablic informacyjnych, przedstawiających historię miasta oraz jego faunę i florę. Na trasie ścieżki usytuowanych jest mnóstwo ciekawostek, jak chociażby Diabli Młyny na Girowej. Od 1947 r. Jabłonków jest gospodarzem imprezy kulturalnej “Gorolski Święto”, która corocznie odbywa się w sierpniu. Organizatorem tego wydarzenia jest koło PZKO z Jabłonkowa. W najbliższym czasie to piękne miasto wzbogaci się o nową wystawę w Regionalnym Muzeum Adama Sikory.
Wartość całego projektu wynosi 85 438,41 euro, w tym dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 59 755,56 euro i budżetu państwa 1750,32 euro.
Projekt „Szlak Tradycji – cieszyńskie „żiwobyci”/ Stezka Tradic – těšínské “żiwobyci” jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Funduszu Mikroprojektów Euroregionu Śląsk Cieszyński – Těšínské Slezsko w ramach programu Interreg V-A Republika Czeska – Polska 2014-2020. Numer rejestracyjny projektu: CZ.11.2.45/0.0/0.0/16_010/0002540.
