Grypa atakuje nagle, a jej przebieg określa się jako ostry. Jest szczególnie niebezpieczna dla najmłodszych, których układ immunologiczny nie jest jeszcze na tyle wykształcony, aby móc skutecznie zwalczyć chorobotwórcze drobnoustroje. Objawy grypy u dzieci są bardzo uciążliwe. Wysoka gorączka, przekraczająca 38 stopni C, dreszcze, bóle mięśniowo-stawowe, drapanie w gardle oraz katar, pojawiając się raptownie i z dużym nasileniem, znacznie obciążają, a w efekcie osłabiają młody organizm. Dlatego też, kiedy pojawia się podejrzenie grypy u dzieci, konieczna jest konsultacja z lekarzem. Właściwe rozpoznanie choroby i dobranie odpowiedniego leczenia decyduje o poprawie zdrowia małego pacjenta, a co więcej, zabezpiecza go przed wystąpieniem groźnych powikłań.
Grypa u dzieci – kiedy do lekarza?
Grypa to choroba zakaźna, która jest szczególnie niebezpieczna dla najmłodszych. Układ immunologiczny dziecka nie jest jeszcze dobrze ukształtowany, więc nie potrafi skutecznie chronić organizmu przed patogenami. Potwierdzają to badania statystyczne, według których grypa u dzieci w 30% pojawia się właśnie w pierwszym roku życia – czyli okresie czasowej odporności biernej (0-6 miesiąc życia) i następującej po nim tzw. „luce odpornościowej” (6-18 miesiąc życia). Ponadto o tym, że grypa u dzieci jest groźna, świadczy również indeks hospitalizacji, który jasno pokazuje, że z powodu infekcji grypowej do szpitali trafiało więcej pacjentów mających mniej niż 5 lat niż osób starszych powyżej 65 r.ż.
Oprócz tego, że grypa atakuje nagle, a jej przebieg ma ostry charakter, jest to choroba cechująca się dużą zakaźnością. Dlatego też, gdy pojawią się niepokojące oznaki, należy bezzwłocznie udać się do lekarza. O grypie u dziecka mogą świadczyć następujące objawy:
- symptomy ogólne: wysoka temperatura ciała, powyżej 38 stopni C, dreszcze;
- symptomy ze strony układu oddechowego: ból gardła, suchy kaszel, ból w klatce piersiowej;
- symptomy ze strony innych układów: ból mięśni, stawów, kości, zmęczenie, osłabienie, brak łaknienia, nudności, wymioty, senność i ospałość (te ostatnie pojawiają się u połowy dzieci poniżej 4 r.ż. i u 10% dzieci w przedziale wiekowym 5-14 l.).
Należy mieć jednak na uwadze, że objawy grypy u dzieci nie są patognomoniczne, a więc mogą wskazywać również na infekcje wirusowe innego typu – co dodatkowo podkreśla konieczność konsultacji pediatrycznej. Właściwa diagnoza i szybkie wdrożenie leków antygrypowych są szansą na złagodzenie przebiegu choroby, skrócenie czasu jej trwania, a także ochronę przed zakażeniem bakteryjnym wymagającym podania antybiotyku. Konkludując, nagłe pojawienie się wysokiej gorączki, której towarzyszą także inne objawy, mogące świadczyć o grypie, powinno być dla rodziców wyraźnym sygnałem, że trzeba udać się z dzieckiem do lekarza.
Grypa u dzieci – jak rozpoznać?
W leczeniu grypy u dzieci kluczowe są tempo działania oraz trafność diagnozy. Skuteczność stosowanych dziś leków antygrypowych – inhibitorów neuraminiadazy – zależy od szybkości ich podania, toteż ważne jest, aby rozpoznanie nastąpiło w jak najkrótszym czasie od momentu pojawienia się pierwszych objawów. Niestety, nie jest to takie proste. Trudność postawienia diagnozy wynika z faktu, że obraz kliniczny jest niemiarodajny, bo, jak już zostało wspomniane, objawy grypy u dzieci nie są patognomoniczne, a wirus ją wywołujący nie ujawnia się w sposób typowy. Zatem rozpoznanie wyłącznie na podstawie badania ambulatoryjnego jest możliwe tylko podczas pandemii, a w pozostałych okresach musi być podparte dokładną identyfikacją patogenu.
Istnieje kilka metod diagnostycznych pozwalających na określenie chorobotwórczych drobnoustrojów. Obecnie najszybszą są tzw. testy przyłóżkowe, które wykonuje się podczas wizyty w gabinecie lekarskim. Jednak mimo tego, że pozwalają określić wirusa już w pół godziny, ich przydatność w polskich warunkach jest ograniczona. Testy przyłóżkowe są kosztowne, a co więcej, posiadają względnie umiarkowaną czułość – według badań aż 30% wyników jest fałszywie dodatnia lub ujemna. Dlatego też w okresach pozaepidemicznych zaleca się stosowanie innych metod z zakresu diagnostyki wirusologicznej. Chociaż na ich wyniki trzeba czekać co najmniej dobę, stwierdzają zakażenie wirusem grypy niemal na 100%.
Grypa u dzieci – jak leczyć?
W pierwszym rzucie leczenie grypy u dzieci polega na podaniu nowej generacji leków antygrypowych. Dostępne w Polsce inhibitory neuraminiadazy to zanamivir i oseltamivir. Wypisuje się je na receptę, po uprzednim potwierdzeniu wirusa grypy odpowiednimi badaniami. Te przeciwwirusowe medykamenty są szczególnie wskazane u osób z grupy podwyższonego ryzyka i chociaż określa się je jako bardzo skuteczne, rezultat ich działania uzależniony jest od szybkości podania. Chory powinien przyjąć pierwszą dawkę leku nie później niż 48 godzin po wystąpieniu pierwszych objawów.
Innym sposobem leczenia grypy u dzieci przebiegającej bez powikłań jest postępowanie objawowe. Podczas infekcji wywołanej wirusem grypy zaleca się stosowanie:
- leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych, na bazie paracetamolu lub ibuprofenu;
- środków obkurczających błonę śluzową nosa, o ile nie ma przeciwwskazań do ich stosowania;
- syropów przeciwkaszlowych u dzieci po 12 miesiącu życia, które nie mają zdiagnozowanej astmy oskrzelowej.
Oprócz stosowania odpowiednich farmaceutyków w zwalczaniu grypy, konieczne jest przyjmowanie dużych ilości ciepłych płynów, jedzenie dobrze zbilansowanych posiłków oraz wypoczywanie w łóżku. Zwolnienie ze szkoły czy przedszkola jest niezbędne przez co najmniej 10 dni nie tylko po to, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa, lecz także zabezpieczyć dziecko przed pojawieniem się groźnych dla zdrowia powikłań, jak zapalenia zatok czy ucha, które muszą być leczone antybiotykoterapią.
