Wody wciąż za mało

Wczesną wiosną media alarmowały o zbliżającej się suszy, tymczasem kolejne miesiące wcale nie były ubogie w deszcz. Wręcz przeciwnie, intensywne opady na początku czerwca w ledwie dwa dni podniosły poziom Wisły w Warszawie o półtora metra. Równolegle, gdy bardziej popada, w miastach zdarzają się podtopienia. Czy da się rozwiązać oba problemy na raz?

Jak podają eksperci, roczna suma opadów nieznacznie wzrosła. Jednocześnie zmienił się ich rozkład. Mniej jest dni, kiedy pada deszcz, a jeśli już opady mają miejsce, to są bardziej gwałtowne.

Na to nakładają się zmiany klimatyczne. Trzykrotnie większa liczba dni upalnych, a wzrost średniej temperatury spowodował, że woda szybciej odparowuje z powierzchni ziemi i nie ma szansy w nią wniknąć. Kolejna z konsekwencji zmian klimatycznych, czyli ciepłe zimy bez śniegu również wpływają na możliwość przeniknięcia wody w głąb gruntu, aż do pokładów wodonośnych. W efekcie bilans wodny robi się ujemny. Niestety, mimo wszystko obserwowane w ostatnim czasie deszcze to za mało, bo do zakończenia suszy potrzebujmy opadów po kilka litrów dziennie na metr kwadratowy przez kolejne co najmniej dwa miesiące.

Tymczasem, istnieje rozwiązanie obu problemów – tzn. braku wody i zbyt intensywnych opadów. Jest to zwiększenie lokalnych możliwości w zakresie retencji. Wymaga ona jednak współpracy samorządów, odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne, oraz firm wodno-kanalizacyjnych, które dysponują odpowiednimi rozwiązaniami służącymi zarządzaniu wodą opadową. – Czas przestać traktować wodę deszczową jako problem, a trzeba zacząć myślenie o niej, jako o zasobie do wykorzystania. Istnieją odpowiednie technologie i urządzenia, ale rozwiązanie problemu wymaga szerszych działań – właściwego podejścia do planowania przestrzennego, obejmującego m.in. projektowanie zbiorników retencyjnych na terenach zielonych oraz wspierania magazynowania wody deszczowej przez mieszkańców na ich posesjach. Tylko całościowe podejście będzie skuteczne – wyjaśnia Marta Bis, ekspert branży wodno-kanalizacyjnej z Grupy Veolia.

Jedną z firm, która na szeroką skalę wdraża tego typu rozwiązania na całym świecie, jest Veolia. W wielu swoich projektach firma wykorzystuje szereg zaawansowanych narzędzi analitycznych, które pozwalają na przewidywanie nagłych opadów i automatyczne dostosowywanie działania systemów kanalizacyjnych do oczekiwanych warunków. Jedno z tego typu wdrożeń Veolia zrealizowała w dolinie rzeki Bievre we Francji, która przez wiele lat doświadczała dotkliwych powodzi. Firma zaprojektowała dwa dodatkowe zbiorniki retencyjne o objętości 64 tys. metrów sześciennych, które zwiększyły możliwości retencjonowania wody o 1/3. Jednocześnie system Alert monitoruje poziom wody w nich oraz w kanałach, tempo przepływu i jego zmiany, a w oparciu o te dane w czasie rzeczywistym steruje śluzami tak, by odpowiednio przygotować cały układ na oczekiwane opady. W efekcie od 1992 r., kiedy Veolia rozpoczęła projekt, dolina ani znajdujące się w niej miasta nie zostały ani razu zalane.

Jednak zwiększanie możliwości retencji to nie tylko zadanie firm wodociągowych i samorządów. Dotyczy to również mieszkańców, przynajmniej tych, którzy mają domy jednorodzinne. Choć pojedyncze gospodarstwo nie jest w stanie retencjonować dużych ilości wody, to z upowszechnieniem tej praktyki rośnie skala, która zaczyna robić różnicę. Z tego powodu powinna być ona wdrażana możliwie szeroko. – Programy mające na celu zwiększanie możliwości w zakresie indywidualnej retencji to najlepsza światowa praktyka. Stanowią one cenne uzupełnienie wysiłków firm z branży wodno-kanalizacyjnej oraz wyraz obywatelskiej odpowiedzialności za otoczenie, w którym żyjemy. Warto, aby były one wdrażane na jak najszerszą skalę – dodaje Marta Bis.