Diagnoza: Polska w smogu

Pod koniec marca w Ustroniu odbyło się drugie już Forum Antysmogowe „Powstrzymać smog. Wyzwania i rozwiązania dla Polski”. Z prof. Pawłem Buszmanem (na zdjęciu drugi z lewej), prezesem zarządu American Heart of Poland rozmawia o tym Stanisław Gacek.

– Czy konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem?

– Zainteresowanie samorządowców, polityków, organizacji społecznych, naukowców i dziennikarzy, a także pacjentów i mieszkańców Ustronia konferencją przerosło nasze oczekiwania. Podczas II Forum Antysmogowego, które American Heart of Poland zorganizowało wspólnie z Uzdrowiskiem Ustroń, Eleven Zett Productions i Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Pacjentów ze Schorzeniami Serca i Naczyń „EcoSerce”, gościliśmy ponad 170 osób. Tak jak zakładaliśmy, Forum stało się miejscem spotkań i wymiany poglądów oraz poszukiwania nowych rozwiązań w walce z coraz bardziej groźnym i szkodliwym dla zdrowia smogiem. Nie wystarczy już bowiem samo budowanie świadomości o zagrożeniach związanych ze smogiem, trzeba aktywnie przeciwdziałać jego rozprzestrzenianiu się i walczyć z jego skutkami.

– Jakie problemy wywołuje smog?

– Smog to problem, który dotyka nas wszystkich w różnych obszarach naszego życia, powoduje nie tylko liczne choroby, ale także dotkliwe straty gospodarcze – już teraz każdego roku przyczynia się do śmierci blisko 48 tysięcy Polaków i odpowiada za skrócenie średniej długości życia w Polsce o około 2 lata, a straty, jakie Polska ponosi w związku z zanieczyszczeniem środowiska sięgają miliarda złotych rocznie.

– Czy Polacy odczuwają potrzebę walki ze smogiem?

– Niezwykle trudno jest rozmawiać z ludźmi o walce ze smogiem, ponieważ w dyskusji często pada argument biedy i braku pieniędzy na ekologiczne piece i opał. W mojej opinii to właśnie osoby biedne nie stać na to, żeby palić śmieci lub kiepskiej jakości węgiel, bo kiedy rozchorują się, nie będzie ich stać na leczenie. To ludzie zdrowsi żyją dłużej i są zamożniejsi.

– Panuje powszechne przekonanie, że smog prowadzi do chorób układu oddechowego. Często zapominamy, że wywołuje także choroby układu krążenia, czy nowotwory. Do rozwoju jakich schorzeń przyczynia się powietrze zanieczyszczone pyłami PM10 i PM2,5?

– Chorobami związanymi z wdychaniem zanieczyszczonego smogiem powietrza zagrożeni są wszyscy, zwłaszcza osoby starsze, dzieci, kobiety w ciąży czy pacjenci kardiologiczni. Tych ostatnich wciąż przybywa, bo smog powoduje nie tylko choroby układu oddechowego, alergie czy nowotwory, ale przede wszystkim wywołuje choroby sercowo-naczyniowe, takie jak choroba niedokrwienna serca czy miażdżyca, a w konsekwencji prowadzi do zawałów, udarów mózgu czy tętniaków aorty, co w wielu przypadkach kończy się zgonem.
Wyższe ryzyko zawału serca i udaru mózgu, a tym samym również zgonu, występuje nawet do czterech dni po alarmie smogowym. W czasie przekroczenia norm zanieczyszczenia powietrza w szpitalach odnotowuje się nawet 12 procent więcej zawałów i 16 procent więcej udarów. W placówkach pojawia się również więcej pacjentów ze zdiagnozowanym migotaniem przedsionków. Zapylenie wpływa także na samą efektywność leczenia oraz zwiększoną liczbę zgonów – to nawet o 6 procent większa śmiertelność niż zazwyczaj. Na podstawie powyższych danych należy powiedzieć, że do skutecznej walki ze smogiem nie wystarczy przedsięwziąć działania związane stricte z ograniczaniem niskiej emisji w wymiarze ustawodawczym i edukacyjnym. Niezbędne jest również symultaniczne podjęcie inicjatyw dotyczących podwyższenia wyceny procedur naprawczych w kardiologii, które pozwolą zapobiegać dalszym zgonom sercowo-naczyniowym w Polsce.

– Co uważa Pan obecnie za największy problem w walce ze smogiem?

– Niewątpliwie w Polsce wciąż panuje społeczne przyzwolenie na palenie śmieci i zatruwanie powietrza. Powinniśmy zmienić sposób myślenia Polaków i postrzegania zdrowia. Jest to nasze wspólne dobro, za którego zachowanie powinniśmy być odpowiedzialni. Powinniśmy zbudować nowoczesne myślenie o źródłach energii. Elektryczne autobusy czy samochody wcale nie rozwiązują problemu, bo większość energii w Polsce wciąż pozyskiwana jest głównie z węgla.

– Co możemy zrobić, żeby wygrać walkę o czyste powietrze i nasze zdrowie?

– Powinniśmy położyć szczególny nacisk na edukowanie tych grup społecznych, które są najbardziej narażone na negatywne konsekwencje smogu, czyli pacjentów kardiologicznych czy też seniorów. Musimy zrobić wszystko, aby problem smogu rozwiązać i oddychać czystym powietrzem. Ponadto znaczącą rolę w zakresie edukacji i kształtowania antysmogowych postaw w polskim społeczeństwie mają dwie grupy społeczne: dziennikarze i seniorzy. Rolą mediów jest pokazanie decydentom, jak wielkim zagrożeniem społecznym i finansowym dla Polaków jest smog. Seniorzy natomiast powinni być mentorami dla swoich dzieci i wnuków i wpajać im troskę o czyste powietrze i środowisko, w którym żyją. Powinniśmy dołożyć wszelkich starań, aby palenie śmieci stało się tak samo passé, jak palenie papierosów. Ponadto, z czym zgodzili się wszyscy uczestnicy Forum Antysmogowego, organizacje społeczne powinny aktywnie wspierać Polaków w walce o czyste powietrze, tak aby nikt nie został z tym problemem sam, bo smog nie zna granic i dotyczy nas wszystkich.