Stowarzyszenie Mieszkańców Wsi Okrajnik i Okolic zakończyło i podsumowało swój wyjątkowy projekt „W kręgu tradycji, kultury naszego regionu”. Adresowany do dzieci i młodzieży z klas I – VIII Zespołu Szkół w Gilowicach został dofinansowany ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „EtnoPolska 2021”.
Anna Satława, prezes Stowarzyszenia Mieszkańców Wsi Okrajnik i Okolic, podkreśla, że w ciągu kilku miesięcy trwania projektu udało się zrealizować wszystkie wcześniej zaplanowane działania.
W szkole w Gilowicach prowadzono WARSZTATY „PO NASYMU”. Były to zajęcia z etnografem, autorem książek o tematyce góralskiej i jednocześnie członkiem Oddziału Górali Żywieckich Związku Podhalan. Etnograf prowadził warsztaty w gwarze góralskiej przedstawiając uczniom historię górali żywieckich. Omówił przy tym wiele zwyczajów i obyczajów panujących na terenie Żywiecczyzny oraz częściowo i na terenie Podhala. Spotkania z uczniami prowadzone były w obecności gawędziarki ludowej i jej wnuczki. Gawędziarka, również w gwarze góralskiej, opowiadała o różnych zwyczajach, a co ważne o wielu z nich można posłuchać na kanale internetowym YouTube. W trakcie warsztatów uczestnicy mogli zobaczyć żeński i męski strój góralski, w którym prezentowali się prowadzący zajęcia. Dzięki tym spotkaniom uczniowie dowiedzieli się wiele na temat gwary, słownictwa, które wyparło gwarę, a także o najczęściej popełnianych błędach w rozmowach i wypowiedziach. Uzyskali także wiele porad językowych z języka regionu i na temat strojów górali żywieckich.
Inne ciekawe zajęcia to WARSZTATY KULINARNE, które wśród uczniów cieszyły się największym powodzeniem. Prowadzone w szkole w Gilowicach zajęcia podzielono na dwie grupy. Dla uczniów z klas II i III oraz z klas VI i VII. Podczas warsztatów przygotowywano proste potrawy regionalne takie jak między innymi kluski na parze, kotlet z kiszoną kapustą, pierogi, duszonki czy sałatka jarzynowa. Zajęcia prowadziła pani z Koła Gospodyń Wiejskich pod okiem szkolnych kucharek. Co ważne warsztaty połączone były z degustacją potraw.
Z kolei WARSZTATY RĘKODZIELNICZE obejmowały zajęcia z bibułkarstwa oraz wyszywania i szydełkowania.
– Okazało się, że prace manualne sprawiały uczniom wiele kłopotów. Uczniowie mają bardzo słabo wyćwiczone palce do takich prac, a ponadto brakuje im cierpliwości do wykonywania zajęć wymagających skupienia się i wytrwałości – przyznaje prezes Anna Satława.
W ramach tych warsztatów odbyły się zajęcia z bibułkarstwa, które prowadziła pracownica Gminnego Ośrodka Kultury w Gilowicach. Zaprezentowała ona uczniom różne techniki wykonywania kwiatów z bibuły i krepiny. Były też warsztaty szydełkowania i wyszywania, które poprowadziła pani posiadająca wspaniale opanowaną sztukę wykonywania ozdób na szydełku, a także hafciarstwa i wyszywania.
– Dzieci i młodzież na ogół nie mają obecnie styczności z tego typu działaniami. Stąd uczniowie mieli trudności z wypracowaniem poszczególnych elementów na szydełku, czy podstawowych ściegów podczas wyszywania. Ale cieszy nas fakt, że w rezultacie tych zajęć potrafili wykonać proste przedmioty jak np. kolorowego motylka na szydełku – podkreśla prezes Anna Satława.
Dużą popularnością cieszyły się WARSZTATY WYJAZDOWE do Parków Etnograficznych w Ślemieniu i Zubrzycy Górnej. W Żywieckim Parku Etnograficznym w Ślemieniu odbyły się warsztaty „Dzieciństwo moich dziadków”, gdzie uczniowie zwiedzali drewniane budynki, w których mieszkali nasi przodkowie, a także poznali różne zabawy, w które bawiono się w przeszłości, jak np. malowanie drewnianych koników. Natomiast w Orawskim Parku Etnograficznym w Zubrzycy Górnej warsztaty odbywały się w środku dawnych chałup i zagród. W trakcie zajęć „Od ziarna do chleba” dzieci i młodzież poznali tajniki wypieku czarnego chleba. Mogli zobaczyć jak dawniej mieliło się zboże na żarnach i zarabiało chleb. Z kolei w trakcie zajęć „Jak to ze lnem było” uczniowie dowiedzieli się, dlaczego uprawiano len i jak wyrabiano z niego płótno, robiono powrozy, a z nasion wytłaczano olej, tak bardzo potrzebny w gospodarstwie domowym.
– Dodatkowo przebywając w Orawskim Parku Etnograficznym uczniowie mieli możliwość zwiedzania parku i poznanie różnych budynków mieszkalnych, gospodarskich, kuźni, a nawet kościoła. Poznali też wiele narzędzi wykorzystywanych przez naszych przodków do różnych prac w gospodarstwie domowym czy w pracy na roli – dodaje prezes Anna Satława.
W ramach projektu zorganizowane zostały dwa konkursy: plastyczny i literacki. KONKURS PLASTYCZNY „ STRÓJ GÓRALI BESKIDU ŻYWIECKIEGO” adresowany był do uczniów klas młodszych, którzy mogli wykonać rysunki dowolną techniką. Specjalnie powołana trzyosobowa komisja konkursowa postanowiła przyznać aż trzy pierwsze miejsca dla Zofii Kudzi (klasa III a), Zofii Kawy (III b) i Zuzanny Fluder (III c). Wyróżnienia otrzymali: Maksymilian Górny (III a), Wojciech Gąsiorek (III a), Tomasz Wacięga (III b), Martyna Okrzesik (III b), Nadia Hulka (III c) i Anna Jasek (III c). Warto dodać, że z prac biorących udział w konkursie urządzono wystawę plastyczną.
Natomiast KONKURS LITERACKI „KUKNIJCIE PO NASYMU” prowadzony był pod opieką nauczyciela polonisty dla uczniów klas VI – VIII. Komisja konkursowa przyznała pierwsze miejsce Klaudii Mierczak (VIII a) za wiersz „Gorolsko jesiyń”. Z kolei wyróżnienia przyznano Magdalenie Jędrysek (VIII a) i Emilii Cebrat (VIII a).
Podsumowanie całego projektu odbyło się na sali gimnastycznej w Zespole Szkół w Gilowicach. Spotkanie połączono z wystawą prac plastycznych, odczytaniem najciekawszej pracy literackiej w gwarze i z rozdaniem nagród w obu konkursach.
Więcej o całym projekcie dowiedzieć się można ze strony portalu społecznościowego na facebooku – TUTAJ.
Wiersz „Gorolsko jesiyń” autorstwa Klaudii Mierczak, uczennicy klasy VIII a, który zajął pierwsze miejsce w konkursie literackim „Kuknijcie po nasymu”
GOROLSKO JESIYŃ
Każdy prawdziwy gorol rady*
Chocios som brocha ty*
Kiej ta pora się zblizo
I łocy zachwyco…
Ło kim godom? Sami się dowiycie,
Kiej wom łopowiem o tym kwiecie…
Komóz nie drgnie powieka,
Jak nie zobacy tego cudecka!?
Hale pikne, jakby malowane:
Złotym, rybnym i metalnym…
Już ora cyny* złorane*…
Osełki pochowane…
Powiek lecie straśnie zmachany!
Cy już wiecie?-
O jakim godom kwiecie?
Racja! Jesień!
W gorach jesce pikniejso niż wsyndzie!
Pogoda zmienno bywo…
Casami w gardle draopie,
A casami jes jak w ukropie!
Mrowiec Tyla ni ma –
Tu najgorse żniwa,
Magur* duzo wsędzie,
Cołkiem jak w agawędzie.
Grzyby dorodne
Symbol tej piknej damy,
Ino zawzdy na to,
Co cyrwonych – nie zbieramy!
Baby mniej narwane*
Bo po żniwach zmachane*…
Bajtle się po chałupie nie pałętają,
Bo do skoły wracają.
Pikno ta pora, oddychnąć idzie,
Tropić* się nie trza –
Ino jesce ubić wieprza…
I już można cekać Az do zimy,
Bo już powiek cołkiem leniwy.
Słowniczek:
*rady – zadowolony
*złorane – zaorane
*mugar – igliwia
*brochaty – brzydki, gruby
*osowiany – zmęczony
*Bajtle – dzieci
*tropić – martwić się
*cowiek – człowiek
*narwane – kłótliwe
