Miały być tysiące mieszkań, a powstał jeden blok | WIDEO

Zamiast tysięcy mieszkań został ukończony zaledwie jeden blok z 40 lokalami – to bilans działania Krajowego Zasobu Nieruchomości za poprzedniej władzy. Rozmowa z Arkadiuszem Borkiem, od niedawna zastępcą prezesa KZN.

Na początku stycznia Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, nowa minister funduszy i polityki regionalnej, odwołała zarząd Krajowego Zasobu Nieruchomości. Zamiast tysięcy mieszkań został ukończony zaledwie jeden blok z 40 lokalami. Minister wskazała, że w instytucji miał za to miejsce znaczny wzrost wynagrodzeń. Od 2018 roku – czterokrotny. Pojawiły się także zarzuty o mobbing i nadużycia. Natychmiast powołano nowy zarząd. Znalazł się w nim Arkadiusz Borek, który pełni aktualnie funkcję zastępcy prezesa Krajowego Zasobu Nieruchomości.

Porozmawiajmy o zamieszaniu i aferze, która wybuchła początkiem stycznia. Jakie trupy odkryliście w szafach KZN-u?

Ze smutkiem muszę stwierdzić, że przez ostatnie trzy lata zostały wydatkowane niemalże cztery miliardy złotych na rozwój Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych. To spółki skarbu państwa, w których udziałowcami jest Krajowy Zasób Nieruchomości, jak również poszczególne gminy przystępujące do tej spółki. Spółki generalnie były stworzone, żeby budować w systemie dla młodych średniozamożnych rodzin. Rodzin, których dochody są zbyt niskie, aby pozyskać mieszkanie na wolnym rynku czy zaciągnąć kredyt, ale zbyt wysokie, by zostać zakwalifikowanym, żeby uzyskać mieszkanie komunalne. Kwota czterech miliardów złotych to kwota niebagatelna. W ramach tych czterech miliardów przez te lata wybudowano jeden budynek z 40 mieszkaniami.

Jeden budynek? To porażające!

Zostały w tym czasie utworzone 52 spółki SIM. Wydatkowana była kwota czterech miliardów złotych, a efekt mizerny, a nawet zastraszający. 40 mieszkań za taką kwotę można nazwać wielkim skandalem. Po przyjściu do Krajowego Zasobu Nieruchomości zaczęliśmy stwierdzać, że nieprawidłowości jest co niemiara. Mogę tylko powiedzieć, że mieliśmy na przykład do dyspozycji 22 samochody służbowe, 78 pracowników, a w tych 52 spółkach SIM zasiadało przeszło 520 osób w radach nadzorczych. Każda gmina może mieć tam swojego przedstawiciela.

Czyli każda gmina miała prawo i z tego prawa korzystała?

Dokładnie tak. Jako KZN jesteśmy udziałowcem, który wkłada do spółek skarbu państwa aportem nieruchomości i obejmuje w zamian udział, i staramy się nadzorować te spółki. To była armia ludzi, a każdy z SIM-ów w pewnym momencie zaczął przejadać własny ogon. Każda z tych spółek, z mocy przepisów, otrzymywała poprzez gminę, która uczestniczyła w tej spółce, kwotę trzech milionów złotych. Mamy takie SIM-y, w których jest np. 20-25 gmin. Każda gmina wnosiła po trzy miliony złotych, więc niektóre spółki miały nawet ponad 60 milionów złotych na start. Dostrzegliśmy bardzo frywolne podejście, polegające na tym, że zarząd i rada nadzorcza nie robili zbyt wiele.

Czyli wygodniej było się nie spieszyć?

Trochę kolokwialnie mówiąc wszystko funkcjonowało w myśl zasady „czy się stoi, czy się leży, pieniądze się należą”. Bardzo kreatywnie, do tego od razu po zmianie zarządu, przystąpiliśmy i przyglądnęliśmy się tym SIM-om. W tej chwili poczyniliśmy działania organizacyjne, jak również narzuciliśmy pewne harmonogramy inwestycji. W ciągu 1,5 roku powinniśmy poprzez nasze SIM-y wybudować około 30-32 tysięcy mieszkań, również w byłym województwie bielskim.

Wracając jeszcze do początku – trochę to wygląda jak dobra maszynka do wyciągania pieniędzy. Sprawa trafiła do prokuratury, która bada nieprawidłowości. Było podnoszone także, że procedury przetargowe pieniędzy publicznych nie były dotrzymywane.

Nie jest akceptowalne z naszego punktu widzenia, jako nowych władz Krajowego Zasobu Nieruchomości, jak również z punktu widzenia społecznego, żeby koszt wybudowania metra kwadratowego w SIM-ach był wyższy niż 12-14 tysięcy złotych, a niestety spotkaliśmy się z takimi kosztami budowy za metr kwadratowy. To kwoty, które przełożą się w finalnym efekcie na stawki czynszu. Mogą one być nieakceptowalne przez samych najemców. Musieliśmy ukrócić pewne działania i zmierzamy do tego, żeby koszt wybudowania metra kwadratowego wahał się pomiędzy 6 a 8 tysięcy złotych. Według naszych wyliczeń, taki koszt byłby i jest akceptowalny z punktu widzenia ekonomiki.

Takie mieszkania w końcu mają trafiać do osób średniozamożnych. Tak wysoki koszt budowy przeczy więc idei SIM-ów.

Otóż to. Niektóre SIM-y były skłonne stosować nie do końca zrozumiałe technologie. W dużym uproszczeniu można byłoby powiedzieć, że zapędy zmierzały ku temu, by w tych budynkach były montowane okna mahoniowe i złote klamki. Później pojawiłby się właśnie problem, by znaleźć najemców do tych lokali.

Wszystko działo się za poprzednich rządów. Czy teraz nie będzie zarzutu, że zmieniła się władza i będziecie robić to samo? Skąd się w ogóle Pan wziął w KZN-ie. Jakie miał Pan doświadczenie, że został powołany?

Wykonywane są aktualnie audyty we wszystkich spółkach, również NIK przeprowadzała kontrolę. W najbliższym czasie powstaną stosowne dokumenty, które zostaną przekazane do ministerstwa. Ja nie jestem osobą polityczną. Skąd się wziąłem? Jestem mieszkańcem powiatu pszczyńskiego i uważam, że dysponuję bardzo dużym doświadczeniem. Przez kilka lat byłem pracownikiem samorządowym, byłem naczelnikiem wydziału inwestycji w Zabrzu, wcześniej wiceprezydentem miasta Tychy. Od 30 lat jestem związany z budownictwem i nieruchomościami, a przez 10 lat byłem również członkiem Państwowej Komisji Kwalifikacyjnej, która nadawała licencje zarządcom i pośrednikom w obrocie nieruchomościami. Myślę, że pani minister Pełczyńska-Nałęcz zaufała mi i moja rola sprowadza się do tego, by wraz z drugim wiceprezesem wyprostować sprawy, które były popełnione w spółkach i KZN-ie. Jesteśmy na dobrej drodze, choć nie ukrywam, że były głosy, żeby doprowadzić do likwidacji KZN-u i spółek SIM. Myślę, że audyty nam dużo powiedzą – w jakim kierunku należy zmierzać. Chcemy zrobić, jako KZN, nowe pozytywne otwarcie. Podjęliśmy już rozmowy ze spółdzielniami mieszkaniowymi, jak również z Towarzystwami Budownictwa Społecznego, gdyż uważamy, że posiadając około miliona nieruchomości na terenie naszego kraju, powinniśmy te nieruchomości uwalniać pod cele mieszkaniowe, jak również pod inne cele.

Raporty NIK i audyty chyba najwięcej powiedzą i będzie można zobaczyć, czy jeszcze jakieś trupy będą wypadać z szafy.

Wiemy, że w niektórych naszych spółkach dochodziło do zatrudnienia zupełnie niekompetentnych osób. Mamy takie sygnały, że pracownikami byli nawet katecheci. Z całym szacunkiem do katechetów i świata duchownego, ale nie bardzo widzę powiązania nieruchomości a spraw duchowych. Musimy wiele rzeczy wyprostować.

Jaki jest w takim razie plan na ten najbliższy czas? Minęły niecałe trzy miesiące od powołania, pewnie na razie było bardziej wielkie sprzątanie, ale plan na funkcjonowanie trzeba mieć.

Plan jest bardzo ambitny. Wiemy, że SIM-y nie są w stanie sprostać zapotrzebowaniu na rynku mieszkaniowym, stąd też prowadziliśmy w ostatnim czasie rozmowy ze Związkiem Rewizyjnym Spółdzielni Mieszkaniowych RP, jak również Polską Izbą Towarzystw Budownictwa Społecznego. Te dwa podmioty, które reprezentują szerokie grono innych firm, to na tyle doświadczeni gracze, że powinniśmy ich zaprosić do rozmów. Chcemy udostępniać grunty Skarbu Państwa, a jest ich jak wspomniałem około miliona, co przekłada się na około 2 miliony hektarów. Chcielibyśmy te grunty udostępniać na określonych zdrowych zasadach, oczywiście zgodnych z prawem, aby spółdzielnie mieszkaniowe budowały w systemie lokatorskim, jak również TBS-y, które w ostatnich latach były znaczącym graczem na rynku mieszkaniowym. Co do deweloperów myślę, że oni sobie dadzą radę, bo mają inny target, inną grupę odbiorców, więc z nimi na pewno też do stołu usiądziemy. My powinniśmy jednak pamiętać, że nasza oferta jest przede wszystkim skierowana do osób średniozamożnych, które nie powinny z tego kraju wyjeżdżać ani mieszkać kątem u rodziców. Wynajmują też mieszkania na rynku wtórnym, nie mogąc tym samym odłożyć na to upragnione M2, M3 czy M4. Dołożymy wszelkich starań, żeby sprostać tym wymogom.

Dwa miliony hektarów robią wrażenie, ale nie wszystkie mają być poświęcone na budownictwo lokalowe.

Na moje wyczucie, z tych 2 milionów hektarów Skarbu Państwa, którymi zarządzamy, około 2, może 5 procent kwalifikuje się pod cele mieszkaniowe. Ten pozostały potencjał będziemy analizowali i już mamy pomysły, aby wykorzystać te nieruchomości pod cele związane z efektywnością energetyczną. W najbliższym czasie pojawią się środki z KPO, więc może pójdziemy w kierunku farm fotowoltaicznych. Miałyby one pomóc obniżyć koszty związane z utrzymaniem mieszkań.

Nas w regionie najbardziej interesuje SIM Śląsk-Południe, który zrzesza dziewięć miejscowości, w tym między innymi Bielsko-Białą, Strumień czy Wisłę.

Na terenie województwa śląskiego mamy trzy SIM-y – Śląsk Północ, Śląsk Południe i Zagłębiowski. Wszystkie trzy w tej chwili są na etapie projektowania i dokumentacji technicznej bądź nawet ogłaszania przetargów związanych z wykonawstwem. Zwróciliśmy uwagę tym SIM-om, żeby stosowane technologie były ogólnodostępne i sprawdzone. Preferujemy tradycyjne technologie, które będą mieściły się w akceptowalnych kosztach.