Nazywano ją “Jasnowidzącą z Wisły”. O Agnieszce Pilchowej w Książnicy Cieszyńskiej

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Książnica Cieszyńska oraz Kongres Polaków w Republice Czeskiej zapraszają na trzeci tegoroczny wykład poświęcony alternatywnym formom duchowości Śląska Cieszyńskiego.

12 maja o 17.00 dr hab. prof. AGH Izabela Trzcińska wygłosi prelekcję zatytułowaną „Agnieszka Pilchowa – emancypantka, pisarka, liderka”. Na co dzień prelegentka prowadzi badania w zakresie religioznawstwa, historii idei, antropologii kultury. Do 2013 roku pracowała w Instytucie Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie pełniła również funkcję kierownika Zakładu Historii Chrześcijaństwa. Następnie przeniosła się do Katedry Porównawczych Studiów Cywilizacji UJ, a w 2016 roku rozpoczęła pracę na Wydziale Humanistycznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Od 2020 roku kieruje Katedrą Studiów nad Kulturą i Badań Ery Cyfrowej. Prowadzi badania nad mitem w kulturze zachodniej, a także alternatywnymi tradycjami w kulturze i sztuce oraz nową duchowością. Szczególnie interesuje się polską ezoteryką i jej wpływem na rozwój kultury.

Bohaterką jej cieszyńskiego wystąpienia będzie Agnieszka Pilchowa (1888-1944), bioenergoterapeutka i zielarka obdarzona zdolnością leczenia chorób uznanych przez konwencjonalną medycynę za nieuleczalne, która wraz z mężem Janem Pilchem oraz Józefem Chobotem i Janem Hadyną stworzyła w Wiśle ośrodek spirytystyczny.

W biogramie Agnieszki Pilchowej odnajdujemy podstawowe informacje dotyczące jej życia. Urodziła się nieopodal Ostrawy, dwukrotnie wyszła za mąż, ostatecznie osiadła w Wiśle na Jarzębatej, miała czwórkę dzieci, była gospodynią domową, zginęła w obozie w Ravensbrück. Jej postać wymyka się jednak jednoznacznym opisom, gdyż do tego obrazu należy jeszcze dodać, że nazywano ją “Jasnowidzącą z Wisły”. Pisała rozchwytywane książki, zajmowała się bioenergoterapią, stała się niekwestionowaną liderką środowiska alternatywnej duchowości okresu międzywojnia, a jej nazwisko rozpoznawano daleko poza Śląskiem Cieszyńskim. Wystąpienie dr hab. Izabeli Trzcińskiej w Książnicy Cieszyńskiej będzie więc poświęcone wychodzeniu przez Agnieszkę Pilchową poza utarte schematy oraz o poszukiwaniu przez nią niezależności.

Wiosenne wykłady w Książnicy Cieszyńskiej poświęcone alternatywnym formom duchowości Śląska Cieszyńskiego odbywają się w ramach grantu “Koncepcje odnowy świata i człowieka w programach polskich grup ezoterycznych Śląska Cieszyńskiego od 1918 roku do lat siedemdziesiątych XX wieku”. Jego celem jest zbadanie i krytyczna analiza programów alternatywnej duchowości i związanych z nimi koncepcji odnowy: świata, Polski, religii i człowieka, które rozwijały się poza środowiskami oficjalnych Kościołów chrześcijańskich na Śląsku Cieszyńskim od końca XIX stulecia do lat siedemdziesiątych XX wieku. Programy te zostały określone jako alternatywne, ponieważ niejednokrotnie znacznie wykroczyły poza ramy praktyk i poglądów głoszonych w tradycyjnych środowiskach wyznaniowych działających na wskazanym terenie. Jednocześnie stały się one jednym z wyrazów krystalizacji poczucia polskości na Śląsku Cieszyńskim.

Od stycznia 2022 roku naukowcy z polskich i czeskich ośrodków akademickich badają te kwestie w ramach projektu „Programy alternatywnej duchowości na Śląsku Cieszyńskim od końca XIX w. do lat 70. XX wieku”. Jego kierowniczką jest dr hab. Izabela Trzcińska, a przedsięwzięcie wsparł finansowo minister edukacji i nauki w ramach programu pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa”.