Pozwolenia mieć nie trzeba. Po wiatrówkę jak po bułki

Głośno było niedawno o zwyrodnialcu, który na osiedlu Słonecznym w Bielsku-Białej strzelał z wiatrówki do kota. Zwierzę przeżyło, lecz zostało poważnie ranne. Jak to jest jednak możliwe, że ktoś w biały dzień, na terenie dużego osiedla mieszkaniowego, jak gdyby nigdy nic, strzela do zwierząt?

Nie był to pierwszy taki incydent na tym osiedlu. Już wcześniej ktoś uśmiercił kota strzałem z takiej właśnie pneumatycznej „pukawki” oraz ranił w ten sposób kolejnego. Policja próbuje ustalić, kim jest strzelec i pociągnąć go do odpowiedzialności.

To nie broń

W Polsce dostęp do tego typu broni jest niczym nielimitowany czy regulowany w jakikolwiek sposób. Wiatrówkę może mieć każdy, z powodzeniem może więc trafić również do rąk szaleńca. Wiatrówkę można kupić i posiadać bez zezwolenia oraz rejestracji. W świetle polskiego ustawodawstwa wiatrówki nie są bowiem uznawane za broń i nie dotyczą ich przepisy regulujące zasady posiadania i posługiwania się bronią pneumatyczną.
Jeszcze na początku lat 90. – a tym bardziej w czasach PRL-u – było inaczej. Aby posiadać wiatrówkę, trzeba było mieć na nią zezwolenie (można go było uzyskać znacznie łatwiej niż na broń palną), a każda sztuka takiej broni, będąca w rękach prywatnych, musiała być zarejestrowana. Wszystko zmieniło się w 1999 roku wraz wejściem w życie Ustawy o broni i amunicji, w której przyjęto, iż dla pistoletów i karabinów pneumatycznych o energii wylotowej śruciny do 17 dżuli (czyli popularnych wiatrówek) zezwolenie nie jest wymagane.

Łatwo zrobić krzywdę

Co w praktyce oznacza taka moc „wystrzału”? Zapytaliśmy o to jedną z osób, która doskonale zna się na takim sprzęcie, aby w bardziej obrazowy sposób opisała, jakie spustoszenie może wyrządzić śrucina z broni, którą może posiadać każdy. – Strzelając przykładowo z odległości metra, metalowy śrut (zazwyczaj ma od 4,5 do 6 milimetrów średnicy) o takiej energii może bez trudu przebić się przez trzy – ustawione jedna obok drugiej – puszki z napojem czy deskę o grubości powiedzmy pół centymetra – przyznaje bez namysłu nasz ekspert. Skutki postrzału mogą być zatem bardzo poważne. Wystrzelony z wiatrówki śrut bez trudu zabije mniejszego ptaka, a nawet większe zwierzę, jak chociażby kota. Trafiony w czuły punkt zwierzak może nie mieć szans w konfrontacji z taką amunicją. Również dorosły człowiek może bardzo boleśnie odczuć postrzał. Zwłaszcza gdy śrucina uderzy w nieosłonięte części ciała. W przypadku trafienia na przykład w oko skutki mogą być tragiczne.

Sterroryzował kioskarza

Wiatrówki w formie karabinów z długą lufą są skuteczne na dystansie mniej więcej do 30 m, a w przypadku wiatrówek pistoletów do około 10 metrów. Najtańszą można kupić już za sto kilka złotych, lecz będzie to najpewniej sprzęt bardzo zawodny, kiepskiej jakości. Jednak i nim – jeśli trafi do rąk kogoś nieodpowiedzialnego – można wyrządzić sporą krzywdę. Dla porównania, energia pocisku wystrzelonego z małokalibrowego karabinka sportowego KBKS to około 170 dżuli, a jest to już broń palna, którą możemy uznać za śmiercionośną.
Zasadniczo są dwa rodzaje wiatrówek. Pierwszy – dawniej bardziej popularny – to wiatrówki, w których energia potrzebna do wystrzału pochodzi z „naciągu” sprężyny, naprężanej ręcznie przed każdym wystrzałem. Wygląda to tak, iż „przełamuje” się specjalny mechanizm, kumulując w ten sposób energię w sprężynie napędzającej tłok, sprężający powietrze wypychające (w momencie naciśnięcia spustu) śrut.
Drugi rodzaj wiatrówek – obecnie bardziej popularny – to broń, w której śrucina „wyrzucana” jest za pomocą sprężonego powietrza ze specjalnego (umieszcza się go w broni) zasobnika. Najczęściej są to niewielkie „naboje” z dwutlenkiem węgla, takie jak te używane chociażby w domowych syfonach do wody gazowanej. Można w ten sposób oddać jeden po drugim kilka czy kilkanaście strzałów, bez potrzeby repetowania (przełamywania) broni przed każdym wystrzałem.

Bardzo często tego typu pistolety i karabiny imitują rzeczywiste modele broni palnej i dla laika są prawie nie do odróżnienia od oryginałów. Taką właśnie wiatrówką, imitującą radziecki pistolet Makarowa, nie tak dawno pewien mężczyzna sterroryzował w Bielsku-Białej kioskarza, chcąc, by ten dał mu zapalniczkę. Strzelił nawet w jego kierunku, lecz na szczęście pistolet nie był załadowany śrutem (pisaliśmy o tym zdarzeniu na naszych łamach).

Sprzedają kilka dziennie

Wiatrówki – jak usłyszeliśmy w jednym z bielskich sklepów, w którym od wielu lat się nimi handluje – sprzedają się bardzo dobrze, i to zarówno te „łamane”, jak i na sprężone powietrze. – Nie ma dnia, by ktoś nie przyszedł i nie pytał o taki sprzęt. Bywa, że sprzedajemy dziennie nawet kilka takich „karabinów” czy „pistoletów” – przyznaje sprzedawca.
Nabywcami są bardzo różni ludzie. Kupują je zarówno osoby młode, jak i w podeszłym wieku. Przy czym cieszą się większym zainteresowaniem wśród mężczyzn niż kobiet. – My nie pytamy, a kupujący zazwyczaj nie mówią nam, po co im taka „zabawka”. Zawsze jednak instruujemy ich, że jest to wyłącznie sprzęt sportowy, którego należy używać w odpowiedzialny sposób, trenując strzelanie do tarczy czy innych bezpiecznych celów. W żadnym wypadku nie należy strzelać – czy nawet kierować lufę wiatrówki – w stronę ludzi czy zwierząt. Skoro wiatrówki to nie broń, to nie ma też przepisów regulujących, gdzie i w jaki sposób można ich używać. W przypadku broni palnej można to robić wyłącznie na strzelnicach. W przypadku wiatrówek kwestia ta – podobnie jak strzelanie z łuku czy rzucanie kamieniami – opiera się w praktyce na zdrowym rozsądku i ogólnych zasadach współżycia społecznego. Trzeba strzelać w taki sposób i w takim miejscu, aby wystrzelony przez nas śrut nie zrobił nikomu krzywdy lub nie wyrządził szkód materialnych (pociskiem takim można bez trudu uszkodzić na przykład okno w samochodzie). Bo jeśli wyrządzimy komuś krzywdę lub spowodujemy szkody, narażamy się na konsekwencje prawne.

– Pamiętam historię, jaką opowiedział nam pewien nasz klient. Wybrał się kiedyś do lasu, aby trochę potrenować strzelanie z wiatrówki. Broń Boże nie do ptaków czy zwierząt. Ustawił tarczę u podnóża wzniesienia, tak aby wystrzelone śruciny trafiały w zbocze i… ktoś musiał go zobaczyć i poinformować policję, bo po jakimś czasie na miejscu pojawił się patrol. Policjanci sprawdzili, z czego strzela i w jaki robi to sposób i po poinstruowaniu go, że swoim zachowaniem nie powinien narażać kogokolwiek na niebezpieczeństwo, odjechali – opowiada sprzedawca.

Zdrowy rozsądek

Póki nie stwarzamy zagrożenia i zachowujemy się w sposób odpowiedzialny, możemy zatem z wiatrówki korzystać do woli. Gdy jednak używamy jej do polowania na zwierzęta, strzelamy z niej wśród ludzi czy niszczymy czyjeś mienie, możemy mieć kłopoty, i to poważne. Do wiatrówek nie powinny mieć dostępu także dzieci, a jeśli już, to wyłącznie pod nadzorem osoby dorosłej.

Podobne zasady posiadania i korzystania z wiatrówek obowiązują w większości krajów Europy, z tym tylko, iż czasami różnice dotyczą energii wystrzału (bywa, że jest to nieco mniej niż dopuszczone w Polsce 17 dżuli).

Broń pneumatyczna o wyższej energii (powyżej 17 dżuli) podlega w Polsce regulacjom prawnym. Między innymi w ciągu 5 dni od zakupu takiej broni należy zarejestrować ją na policji. Wymaga to jednak przedłożenia kilku dokumentów, na przykład opinii lekarza o stanie zdrowia (psychotest i badanie wzroku) oraz świadectwa o niekaralności. Przy czym zainteresowanie tego typu bronią pneumatyczną – z uwagi na wspomniane obostrzenia – jest stosunkowo niewielkie i w praktyce chodzi prawie wyłącznie o karabiny czy pistolety sportowe używane przez osoby i zawodników zrzeszonych w klubach strzeleckich.

Zdarza się jednak, iż posiadacze ogólnodostępnych wiatrówek próbują je we własnym zakresie nieco „podrasować” i zwiększyć (wymieniając chociażby na mocniejszą sprężynę) ich moc. Póki nie zostaną przyłapani z tak zmodyfikowaną bronią, mogą czuć się bezpieczni, lecz – ostrzega ekspert od tego typu broni – tak przerobiona „standardowa” wiatrówka po kilku wystrzałach może nadawać się już tylko na złom. Jej konstrukcja nie jest bowiem przewidziana na większe obciążenia.