Piotr Skucha o tym, że życie przegoniło kabaret

Przed 27 laty trafił do Bielska – Białej i tu się zadomowił. Jest jednym z bardziej znanych satyryków i artystów kabaretowych w kraju. Z powodzeniem wciela się również w rolę animatora niebanalnych przedsięwzięć artystycznych. Z Piotrem Skuchą o sztuce kabaretowej w czasach, w których życie dogoniło kabaret, rozmawia Zbigniew Lubowski.

– Czy dziennikarz w obecnych czasach może się publicznie przyznać, że osobiście zna artystę kabaretowego?
– Mam nadzieję, że taka znajomość jeszcze niczym nie grozi. Nie znam, co prawda, najnowszych projektów legislacyjnych rządu, ale wydaje mi się, że za sam fakt ujawnienia prywatnej znajomości z kabareciarzem nie powinieneś trafić do pierdla. Co innego, gdybyśmy we dwóch próbowali świętować Halloween.

– Spokojnie, do listopada jeszcze daleko. Masz chyba sporo kontaktów z różnymi pismakami. Czy drażni Cię dziennikarska dociekliwość?
– Raczej śmieszy niż drażni, zwłaszcza jeśli jest tak przemyślana, jak pytanie Anny Popek z TVP2, która w rozmowie z kolegami pewnego samobójcy zapytała: ale dlaczego on popełnił samobójstwo? Czy rozmawialiście z nim o tym?

– Jak wiesz, nie jestem Anną Popek. Interesują mnie jednak Twoje kabaretowe wzorce lub używając uczonego języka – źródła inspiracji. Czy masz takie?
– Wiem, Zbyszku drogi, że nie jesteś Anną, tak jak ty dobrze wiesz, że wzorce się zmieniają z upływem czasu. Do niedawna wzorcem metra był kawałek szyny w Sevres pod Paryżem, a teraz odcinek drogi światła w próżni. A w naszym wspaniałym kraju na metry waży się do dziś ziemniaki na zimę.

– Odstaw na razie te ziemniaki!
– Powiem jedno. Nie chcę, by kabaret był traktowany jako dodatkowa rozrywka dla piwa i kiełbasy. Czy zauważyłeś, że pojęcie kabaretu rozszerzyło się niesamowicie w stronę festynowego widowiska? A mnie fascynuje kabaret literacki, spotykanie się w kameralnym gronie i dzielenie z widzem swoimi spostrzeżeniami na aktualne tematy. Prawdziwa sztuka kabaretowa polega na tym, żeby widza jednocześnie rozbawić i skłonić do refleksji.

– Kto jest Twoim faworytem w tej dziedzinie?
– Mam ich wielu. Prawie wszyscy gościli na Bielskiej Scenie Kabaretowej, powołanej przeze mnie do życia jeszcze w 2006 roku. Niekwestionowanym mistrzem jest Jacek Fedorowicz. Byłem świadkiem wielu jego występów.

– Za każdym razem owacja na stojąco?
– W bielskim Teatrze Polskim tak, ale nazajutrz w wiślańskim MOK-u już nie, chociaż jego program był naprawdę świetny. Dawał z siebie wszystko, a wśród ludzi… cisza. Po występie zszedł ze sceny załamany. Powiedziałem mu, że nie było źle, bo kolejka się ustawiła po autografy. Myślał, że żartuję, ale wyjrzał z garderoby. I rzeczywiście – trzydzieści czy czterdzieści osób stało z jego książkami, płytami. Jedna z nich stwierdziła: panie Jacku, fantastyczny występ! A on wtedy zapytał, dlaczego nikt w takim razie się nie śmiał? W odpowiedzi usłyszał: nie chcieliśmy uronić ani słowa!

– Skąd się wzięła nazwa utworzonego przez Ciebie bielskiego kabaretu TON?
– Lubię nazwy wieloznaczne. Słowo TON wydało mi się trafne. Po pierwsze – kilka osób w zespole nieźle śpiewa, więc wiedziałem, że będziemy na dobrym muzycznym poziomie. Po drugie – staramy się tworzyć w dobrym TONIE. Chcemy, aby nasze programy miały wysoki poziom artystyczny i przekazywały też coś więcej, niż tylko żarty. Po trzecie – to gra słowna. Gdy powiesz szybko „kabaret Ton”, to masz cały kabareton. A nas jest sporo i mamy wiele do przekazania. W formie, w treści, w ogóle i w szczególe…

– Słuchałem cierpliwie, bo nie chciałem uronić ani słowa. Przemawiasz jak nauczyciel akademicki…
– Ale nie będziesz – mam nadzieję – przyrównywał mnie do prof. Krystyny Pawłowicz.

– Takiego okrucieństwa się ode mnie nie doczekasz. Przecież wiem, że jesteś prawdziwym dżentelmenem.
– Dziękuję, nie spodziewałem się takiej hojności w rozdawaniu przez Ciebie komplementów. Korzystając z okazji muszę jednak uzmysłowić Ci, że prawdziwy dżentelmen to facet, który nie pcha się z łapami. Po randce elegancko odprowadza dziewczynę do domu wzrokiem.

– Czy TON jest kabaretem politycznym czy erotycznym?
– Ani jedno, ani drugie. To kabaret literacki istniejący od 2014 roku. Opiera się na wzajemnej współpracy grupy osób wywodzących się z bielskich kręgów poetycko-pisarskich, aktorskich i muzycznych. Uwielbiamy sprowadzać życie do absurdu, bo to nas najbardziej bawi, ale ostatnio życie nas w tej czynności wyprzedza. Można powiedzieć, że nawiązaliśmy z życiem absurdalnie wzajemną współpracę.

– Wzajemna współpraca to dla mnie sytuacja, w której związek przedsiębiorców pogrzebowych popiera strajk lekarzy.
– Coś w tym jest! Jeden z filarów naszego kabaretu, Juliusz Wątroba, znany bielski poeta, mistrz krótkich form, napisał fraszkę o współpracy „Prośba lekarzy do Pana B.”: Dorób chorób!

– Nie róbmy sobie żartów z pandemii, która jest wystarczająco smutna. Z kręgów biznesowych dotarła do mnie wiadomość, że Twoja żona doprowadziła do utworzenia banku w Bielsku-Białej. A Ty w akcie małżeńskiego rewanżu zakładasz co pewien czas rozmaite twory estradowo-teatralne, w tym np. Bielską Scenę Piosenki Niebanalnej.
– Widzę, że jesteś nieźle poinformowany. To prawda. Małgorzata (moja niebanalna żona) sprawiła, że przed prawie trzydziestu laty narodziła się bielska placówka filialna jednego z ogólnopolskich banków. To jednak nie to samo, co nowy i samodzielny bank w mieście. A jeśli chodzi o piosenki niebanalne, to od dawna jestem ich wielbicielem. Zorganizowałem już ponad 60 koncertów w tym cyklu.

– Piosenka niebanalna została niedawno mocno doceniona. Bob Dylan dostał literacką nagrodę Nobla!
– Dylana, co prawda, w bielskiej Kubiszówce nie było, ale w lutym wystąpił zespół Dylan.pl, a jesienią zagra legendarny Carrantuohil.

– Kto śpiewa w kabarecie TON?
– Prawie wszyscy, ale mam w zespole kilka dziewczyn o szczególnych uzdolnieniach. Przede wszystkim Olgę Łasak, którą ostatnio częściej można zobaczyć w telewizji niż w Bielsku, Jowitę Wolak, której wróżę wielką karierę, bo nie tylko świetnie śpiewa, ale też sama pisze i komponuje. Ponadto bardzo dobrze śpiewa i coraz pewniej się czuje na scenie Agnieszka Bąk, najmłodsza w kabarecie. Inne niewiasty z zespołu – Agnieszka Gorzkiewicz, Gabriela Jaskuła – też udzielają się wokalnie, z niezłym rezultatem. A facetów o co najmniej trzy długości dźwięku wyprzedza swoim tenorem Błażej Olma.

– Wirusowa pandemia unieruchomiła działalność bielskiego kabaretu. Zapytam wprost: z czego teraz żyjesz? O ile dobrze pamiętam – jesteś z wykształcenia architektem.
– Gdyby nie wieloletnie oszczędności, miałbym, chłopie, poważne kłopoty. W zeszłym miesiącu otrzymałem skromny zastrzyk pieniężny z zusowskiej tarczy antykryzysowej. Od lat nie wykonuję wyuczonego zawodu architekta. Związałem się z show-biznesem. Nie tracę nadziei, że jesienią ponownie ruszymy z występami. Najczęściej graliśmy w kameralnej salce Centrum Sztuki Kontrastw podziemiach Domu Kultury Włókniarz przy ul. 1 Maja. Mam nadzieję, ze tak będzie nadal. W siedzibie bielskiego Teatru Polskiego powinna zaś odrodzić się Bielska Scena Kabaretowa.

– Czy w swoich programach kabaretowych będziecie po dawnemu nawiązywać do bieżących wydarzeń?
– Nie wyobrażam sobie innej formuły. Występy kabaretu TON nie polegały nigdy na prezentacji stałego i stereotypowego zestawu skeczów, monologów scenicznych i piosenek. Wszystko zależało zawsze od okoliczności zewnętrznych. Publiczność powinna mieć świadomość, że uczestniczy w niepowtarzalnej imprezie o dynamicznym charakterze.

– A gdyby pojawiła się nagła i niespodziana możliwość publicznego występu w okresie obecnych wakacji letnich, to o czym powiedzielibyście ze sceny? Czy potrafisz zaimprowizować?
– Ponieważ władze traktują nas jak niezbyt rozumne dzieci, oddałbym głos pięcioletniej Marysi, która powiedziałaby pewnie tak: „A tata teraz ciągle gada o wybrańcu zza Buga, który jest mocniejszy od śliwowicy wujka Staszka, bo ona ma tylko 70 procent. A wali w łeb jak zomo, że zapiera dech i mowę odbiera. Wujek ją nazwał „Spiryt ust mowęs”. A jak mu się uda wypędzić osiemdziesięcioprocentową, to ją nazwie „łuk a szczęka”. Nie wiem, dlaczego”.