W dniach od 1 do 8 października w teatrach i w salach widowiskowych Cieszyna oraz Czeskiego Cieszyna odbędzie się 32. Międzynarodowy Festiwal Teatralny Bez Granic. W programie znajdą się przedstawienia z Polski, Czech i Słowacji.
Wiele z punktów programu nawiązuje do bardzo współczesnych nam problemów, a wszystkie zapowiadają się nader interesująco.
– W repertuarze znalazło się sporo elementów teatru ekstatycznego. Ważna jest też duża liczba propozycji dla najmłodszych dzieci, czyli dwa spektakle czeskie i koncert zespołu Czereśnie. Na te spektakle mogą przychodzić dzieci nawet 3, 4-letnie. O ile w zeszłym roku nie było plenerowego przedstawienia, to w tym roku będzie ono na Zamku w Cieszynie. Myślę, że będzie do tego miejsca bardzo pasować, bo to znana z literatury historia Kaspara Hausera. Chciałbym też zwrócić uwagę na przedstawienie inauguracyjne pt. „Encyklopedia filmu akcji”, w wykonaniu teatru z Pragi. Koniecznie zobaczyć też trzeba przedstawienie pt. „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję” Mateusza Pakuły. Rzecz nawiązuje do choroby ojca i chłodu, jaki spotyka go ze strony służby zdrowia. Przedstawienie zadaje pytanie o sensowność uporczywego utrzymywania przy życiu i czy cierpienie ma sens. Będą też spektakle, nawiązujące do pandemii czy historii relacji polsko-ukraińskich”.– mówi dyrektor artystyczny festiwalu Janusz Legoń.
Co jeszcze polecają organizatorzy w tym roku? Zaprezentowana zostanie sztuka „Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku” Doroty Masłowskiej w wykonaniu aktorów Studia G z Ostrawy (reż. Janusz Klimsza); „Maj” – słynny poemat Karela Hynka Máchy w fascynującej wizualnie inscenizacji Ivana Achera (teatr Ludus, Bratysława); Juliusza Słowackiego „Sen srebrny Salomei” w reż. Piotra Cieplaka (Teatr im. Heleny Modrzejewskiej z Legnicy – współtriumfator Opolskich Konfrontacji Teatralnych „Klasyka Żywa”).
Po raz pierwszy od wielu lat pojawi się w programie teatr tańca. Będzie to ekstatyczne widowisko „Romeos & Julias unplagued. Traumstadt” (koprodukcja Polskiego Teatru Tańca z Poznania i kolektywu bodytalk z Münster). Swoje prace zaprezentują również zespoły czeskocieszyńskiego teatru Těšínské divadlo. Scena Polska pokaże na festiwalu premierę „Ballady dla bandyty” (reż. Petr Kracik), z kolei lalkowa Bajka przedstawi widowisko dla dzieci „Bylo nás pět”.
5 października, w dniu 87 urodzin Václava Havla, teatr Dokola zaprezentuje mało znaną sztukę Havla pt. „Świnia”, a pod tytułem „Havel odnaleziony” odbędzie się czytanie performatywne fragmentów „Siły bezsilnego” – odnalezionego niedawno reportażu Havla z jego pierwszego uwięzienia, wydanego po polsku w przekładzie Andrzeja S. Jagodzińskiego.
W muzycznym programie festiwalu, oprócz zespołu Czereśnie, znalazł się wspólny występ czeskiej wokalistki jazzowej Beaty Hlavenkovej i Oskar Töröka – renomowanego słowackiego trębacza – w malowniczej sali klubu PZKO (dawnej synagogi) w Czeskim Cieszynie. Na zamknięcie festiwalu w sali Domu Narodowego wystąpi Maja Kleszcz z koncertem „Osiecka de luxe”.
Atrakcją programu wystawowego tegorocznej edycji „Bez Granic” będzie wystawa „80 x Olbiński”, czyli jubileuszowa panorama twórczości Rafała Olbińskiego, nie tylko w dziedzinie sztuki plakatu. Przygotowana została przez Muzea Magicznego Realizmu z Cieszyna i Wisły, a kuratorem jej jest Sebastian Chachołek. Ponadto odbędzie się plenerowa wystawa polskiej fotografii teatralnej (laureatów konkursu organizowanego dorocznie przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego). W czeskocieszyńskiej Galerii Půda zobaczyć będzie można wystawę „Maski” (inspirowana teatrem i nie tylko), której kuratorem jest Ladislav Szpyrc, autor plakatu na tegoroczny festiwal.
Bohaterem spotkania z cyklu „Popołudnie Mistrza” będzie Jacek Głomb, twórca i dyrektor teatru w Legnicy. Tradycyjną nagrodę festiwalu „Złamany Szlaban” przyzna międzynarodowe jury, swoją nagrodę przyznaje też publiczność.
Na granicy i bez niej, czyli wiry historii
Festiwal Bez Granic jest sztandarową imprezą stowarzyszenia Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, wywodzącego się z demokratycznej opozycji. Jej działacze w latach 80. organizowali m. in. nielegalne spotkania opozycjonistów z Polski i Czechosłowacji. W 1990 działacze Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej: Jerzy Kronhold z Cieszyna i Jakub Mátl z Czeskiego Cieszyna zainicjowali pierwszy festiwal, który w całości poświęcony był twórczości Václava Havla. Impreza pierwotnie nosiła nazwę “Na granicy”. Zmieniono ją po wejściu Polski, Czech i Słowacji do UE.
– Zaczynałem działać przy festiwalu w latach 90-tych. Byłem wtedy zafascynowany tą imprezą i wieloznacznie rozumianym brakiem granic. To, gdzie dziś jestem i wybory jakich potem dokonywałem, zawdzięczam w dużym stopniu festiwalowi teatralnemu, wtedy jeszcze o nazwie Na Granicy – wspominał Adam Cieślar, dyrektor Domu Narodowego, czyli placówki, zaangażowanej w tworzenie tej imprezy.
Obecnie organizatorami festiwalu są wspólnie: cieszyński oddział Solidarność Polsko-Czesko-Słowackiej i czeskocieszyńskie stowarzyszenie Člověk na hranici. Współorganizatorami tegorocznej edycji są cieszyńskie instytucje: Teatr im. Adama Mickiewicza, Zamek Cieszyn, Cieszyński Ośrodek Kultury Dom Narodowy, Muzeum Magicznego Realizmu Przykopa 25 oraz Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej.
