Mowa o słynnej wolierowej hodowli, która w Jworzynce Wyrchczadeczce w gminie Istebna posiada pokazową wolierę, gdzie coś takiego można oglądać na żywo.
Jak wyjaśniają pracownicy Nadleśnictwa Wisła, toki to po prostu okres godowy głuszców. W naturze bardzo trudne do obserwacji, a w nadleśnictwie – dzięki założonemu systemu monitoringu – można podejrzeć – jak to wygląda “od kuchni”. Tokujący głuszec został też uwieczniony na nagraniu, które można zobaczyć poniżej.
Pieśń godowa samca, którą można usłyszeć na filmie to najbardziej efektowna część toków. Samiec dostojnie prezentuje swój rozłożony ogon, napuszone pióra i z okazałą posturą nawołuje samice. W kulminacyjnym momencie okresu godowego, głuszce nie przerywają nawoływań nawet w ciągu dnia. Kogut potrafi powtórzyć pieśń każdego poranka nawet 200 razy.
Pieśń składa się z czterech części: klapania, trelowania, korkowania szlifowania – i to właśnie podczas tej ostatniej, kogut głuchnie na parę sekund – stąd jego nazwa.
Wsłuchajcie się dobrze. Każdą z tych faz nawet niewprawione ucho jest w stanie wychwycić.
Kilka słów o historii głuszców na tym terenie
Głuszce występowały W Beskidzie Śląskim od wieków i były ptakami łownymi, na które urządzano polowania. W połowie XIX wieku, kiedy to tereny te znajdowały się pod panowaniem Habsburgów, administrator lasów arcyksiążęcy hrabia Braida z Wiednia zachwycił się licznie występującymi tu głuszcami, a w późniejszym terminie przybył tutaj z grupą magnatów na polowanie. Od tego momentu Habsburgowie bardzo wspierali działania mające na celu stworzenie odpowiednich warunków dla bytowania głuszców oraz do polowań na nie. Właściwa ochrona miejsc występowania tych ptaków spowodowała, że mimo iż głuszec był ptakiem łownym, jeszcze w okresie międzywojennym na terenie Nadleśnictwa Wisła jego populacja była najliczniejsza w granicach Polski. Znaczny regres populacji nastąpił około połowy XX wieku i związany był głównie ze zmianą gospodarki w górach, wycinaniem starych drzewostanów, wzrostem ilości ludzi penetrujących te tereny a także wzrostem liczebności drapieżników. Według inwentaryzacji prowadzonej w latach 1999-2002, liczba ptaków spadła na terenie Beskidu Śląskiego do 10, gdzie na początku XX wieku ich liczbę szacowało się na 220-270 sztuk.
Początki hodowli
Zamiłowanie do tych dużych ptaków z rodzaju kuraków a także katastrofalny stan populacji w całej Polsce spowodowały chęć uruchomienia Wolierowej Hodowli Głuszców. Początki hodowli miały miejsce w 2002 roku, a dokonano ich przy współpracy z prof. dr hab. Romanem Dziedzicem i przy finansowym wsparciu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Z uwagi na niewielką liczebność głuszców w Polsce, jajka niezbędne do założenia Hodowli pozyskano decyzją Ministra Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białorusi. Wylęgnięte z nich pisklęta już w następnym roku przystąpiły do toków i składania jajek.
Woliera i rozwiązania techniczne
Ponieważ hodowla głuszców jest bardzo wymagająca i trudna, a w wielu ośrodkach wolierowych na terenie całej Europy wystąpiły najróżniejsze problemy i hodowle nie były efektywne, w Nadleśnictwie Wisła postanowiono przyjąć takie rozwiązania techniczne i organizacyjne, które pomogą w stworzeniu w wolierach warunków optymalnych, a także jak najbardziej naturalnych, zbliżonych do ich biotopu. Rozwiązanie to ma na celu stopniowe dostosowanie przestrzeni życiowej do wieku głuszców. Tak więc woliera “rośnie” wraz z pisklętami – stopniowo powiększa się dla nich wybieg.
Zachowanie i pokarm
Pisklęta przygotowuje się od początku do życia na wolności, stopniowo ucząc je zachowań właściwych dla gatunku, dzięki wspólnemu przebywaniu w wolierze i na wybiegu z matkami. Pokarm zależny jest od pór roku i jest jak najbardziej naturalny, przygotowujący ptaki w ten sposób do samodzielnego pożywania się na wolności. Zimą głuszce odżywiają się głównie igliwiem, latem natomiast ich pożywienie jest bardziej zróżnicowane i składa się z pączków, kwiatów, borówek, łodyg i liści runa leśnego a także wysokobiałkowego pokarmu pochodzenia zwierzęcego np. w postaci mrówek.
Wypuszczanie na wolność i efekty Hodowli
Młode głuszce we wrześniu przenosi się do wolier adaptacyjnych, znajdujących się w pobliżu miejsca ich wypuszczania, gdzie przebywają około miesiąca. Po zaadaptowaniu się w nowym terenie wypuszczane są na wolność. Od 2002 roku do naturalnego środowiska wypuszczono 550 ptaków.
Woliera Pokazowa w Jaworzynce Wyrchczadeczce (Gmina Istebna)
W celu pokazania płochliwych głuszców wszystkim chętnym gościom odwiedzającym Nadleśnictwo Wisła, została wybudowana specjalna Woliera Pokazowa. Można tutaj przez lustra weneckie zajrzeć do środka takiej woliery nie narażając głuszców na niepotrzebny stres.
