W tym roku mija 100 lat od śmierci Jaroslava Haška, czeskiego pisarza, publicysty i dziennikarza, twórcy postaci Dobrego wojaka Szwejka. Z tej okazji cieszyński Przegląd zaprasza na cykl filmów opartych na prozie tego autora albo odnoszących się do niej.
Organizatorzy planują pokazać 7 filmów opartych na twórczości Haška, żyjącego w latach 1883–1923. Najstarszy z nich „Opowieści Haška ze starej monarchii” Miroslava Hubáčeka powstał 1952 roku. Ale twórczość Haška stanowi inspirację nie tylko dla twórców czeskich.
– Mistyfikator, dla którego nie było świętości – właśnie taki był Jaroslav Hašek. Stawiał pod pręgierzem satyry wszystkie sytuacje, w których człowieczeństwo zanikało na rzecz mechaniczności, fałszu czy obłudy. Był autorem ponad tysiąca trzystu opowiadań i kilku obszerniejszych utworów prozatorskich, zaś jego szczytowym osiągnięciem, zarówno pod kątem wartości literackiej, jak i globalnego sukcesu czytelniczego i liczby stron stały się „Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej“. Ta chyba najbardziej znana czeska książka została przetłumaczona na ponad sześćdziesiąt języków i doczekała się 16 adaptacji filmowych oraz telewizyjnych, wśród których nie zabrakło produkcji zagranicznych: polskich, brytyjskiej, niemieckiej, austriackiej, rosyjskiej i ukraińskiej – mówi Martin Novosad, dyrektor programowy Kina na Granicy po stronie czeskiej. – Wyjątkowy styl literacki Haška czerpie obficie z narracji ludowej, słowa mówionego, doświadczeń ludzi z marginesu społecznego, sarkastycznego humoru, ale także własnych przeżyć autora, który był związany z bohemą artystyczną, spróbował swych sił w kabarecie, był w armii, na wojnie i w niewoli rosyjskiej, miał żonę i dziecko, lecz podjął także próbę samobójczą.
Jaroslav Hašek
Jaroslav Hašek pozostaje niezwykle ważną postacią dla czeskiej kultury, nie tylko jej rozpoznawalności poza granicami tego kraju, ale też portretowania tożsamości Czechów. – Jako artysta wymykał się wszelkim normom, choćby dlatego, że publiczne naśmiewanie się z wielu spraw wymagało od niego pewnej dozy odwagi. Lecz właśnie dzięki temu spojrzeniu twórczemu czuł się wolny – dodaje Martin Novosad.
Retrospektywa Jaroslava Haška pokazuje, że jego twórczość stanowiła bogate źródło inspiracji również dla filmowców. Oprócz kilku adaptacji Szwejka, interesujące dla widzów mogą być także mniej znane obrazy, które powstały na podstawie opowiadań Haška i świetnie pokazują, jak w twórczości tego autora, który jak nikt potrafił balansować na granicy sensu i nonsensu, przewrotne elementy przeplatały się z banalnymi historiami. Filmy te, często już zapomniane, są potwierdzeniem geniuszu, z jakim artysta ten potrafił brać na celownik ludzki rozum i emocje oraz zmusić czytelnika czy widza do rozważań nad tymi ważkimi obszarami naszego życia.
Projekcjom filmowym towarzyszyć będą debaty „szwejkowskie” krążące wokół tematów podobieństw i różnic w kulturze polskiej i czeskiej oraz szerzej: wokół kultury tego regionu Europy, pod takimi hasłami, jak: Szwejk w krajach Wyszehradu, Czy Czechom przeszkadza „gęba” Szwejka? oraz „Szwejkowanie” czy „Kamienie na szaniec”?
Jubileuszowy, 25. Przegląd Filmowy Kino na Granicy odbędzie się w dniach 29 kwietnia – 3 maja 2023 roku w Cieszynie i Czeskim Cieszynie. Trwa sprzedaż pierwszej puli akredytacji w najkorzystniejszej cenie.
