Gdy Maków był stolicą powiatu

To dość mało znany fakt historyczny, ale Maków Podhalański dwukrotnie stawał się stolicą powiatu makowskiego, którego obszar był powierzchniowo dużo większy niż obecnego powiatu suskiego.

Pierwszy raz Maków (drugi człon nazwy – Podhalański – dodano w 1930 roku) stał się siedzibą starostwa powiatowego w 1914 roku, ale na przeszkodzie tego, by powiat zaczął funkcjonować, stanął wybuch pierwszej wojny światowej. Po raz drugi, ale tym razem skuteczny, powiat makowski powstał 1 stycznia 1924 roku, a zadecydowała o tym ówczesna Rada Ministrów rozporządzeniem z 8 listopada 1923 roku. Powiat makowski stworzono z trzech ówczesnych okręgów sądowych: makowskiego (1 miasto i 10 gmin), jordanowskiego (1 miasto i 20 gmin – oba okręgi były częścią powiatu myślenickiego) oraz suskiego (1 miasto i 9 gmin – był częścią powiatu żywieckiego). W sumie w nowym powiecie znalazły się trzy miasta i łącznie 39 gmin, w tym m.in. nawet Ślemień. 30 listopada 1929 roku powiat powiększył swoje terytorium o trzy gminy: Chabówka, Ponice i Rdzawka z powiatu nowotarskiego. Ale już 23 lipca 1930 roku Rdzawka powróciła do powiatu nowotarskiego. Historycy podkreślają, że powstanie powiatu makowskiego przypadło na „złoty” okres w dziejach Makowa. Wtedy to miasto stało się niezwykle popularne jako ośrodek wczasowy. Zaczęły powstawać liczne wille i domy wczasowe na stokach pobliskich gór z przeznaczeniem do obsługi letników, a także turystów mniej zamożnych i kuracjuszy.

Z początkiem stycznia 1925 roku Ministerstwo Skarbu zdecydowało o powołaniu inspektoratu skarbowego w Makowie. W tym samym roku zakończono też elektryfikację miasta, którą rozpoczęto w 1923 roku, co było ogromnym skokiem cywilizacyjnym. Według danych z 1931 roku powiat makowski liczył 823 kilometry kwadratowe powierzchni (obecny powiat suski ma 685 km kw.) i zamieszkiwało go około 69 tysięcy osób. Sam Maków liczył ponad 4111 mieszkańców. Jednak nie wszystkim podobał się powiat makowski. Jak podają historycy, w Suchej i Jordanowie, czyli dwóch pozostałych miastach tego powiatu, dość mocno krytykowano ustanowienie stolicy powiatu w Makowie. Zwłaszcza okolice Suchej ciążyły do Żywca, który stanowił dla miasta nie tylko stolicę kulturową, ale również niezwykle ważny rynek zbytu. Do Rady Ministrów pisano również listy z krytyką powiatu makowskiego. Z początkiem lat trzydziestych wybuchł ogólnoświatowy kryzys, który, jak podkreślają historycy, w głównej mierze przyczynił się do tego, iż w grudniu 1931 roku Rada Ministrów zadecydowała, by z dniem 1 kwietnia 1932 roku zlikwidować powiat makowski. Część terenów tego powiatu przyłączono do obszarów powiatów wadowickiego, żywieckiego, myślenickiego i nowotarskiego. Sucha (od 27 listopada 1965 roku Sucha Beskidzka) trafiła do powiatu żywieckiego, Jordanów do powiatu myślenickiego, a Maków do powiatu wadowickiego (do 1956 roku). Potem od 1957 do 1975 roku i ponownie od 1999 roku Maków znalazł się w granicach powiatu suskiego.

***

Przy opracowaniu autor korzystał między innymi z informacji zawartych na stronach internetowych Urzędu Miejskiego w Makowie Podhalańskim, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, a także fragmentów prac Andrzeja Matuszczyka „Maków Podhalański i okolice: monografia turystyczno-krajoznawcza” oraz Marty Michałowicz-Kubal „Maków Podhalański w gminie i okolicy”.