Plebania, szkoła i trzy kamienice. Miejska kasa na zabytki

Mimo problemów finansowych, z jakimi przyszło borykać się samorządom, władze Bielska-Białej przeznaczą w tym roku 1,7 miliona złotych na dotacje do prac remontowo-konserwatorskich prywatnych budynków. W taki sposób bielski Ratusz wspiera już od 16 lat restaurację zabytkowych obiektów. Za te pieniądze uda się pomóc odrestaurować kolejnych pięć bielskich zabytków.

Takie dotowanie z publicznej kiesy prywatnych przedsięwzięć konserwatorskich jest możliwe dzięki uchwale Rady Miejskiej z 2006 roku. Od tego czasu udało się w ten sposób doprowadzić do renowacji kilkadziesiąt takich obiektów na terenie miasta. Przeważnie były to (i są) stare kamienice, położone głównie w rejonie starówki, a dotacje przeznaczane były najczęściej na renowacje frontowych elewacji oraz dachów. Nie jest to jednak regułą. Dotowane są też prace konserwatorskie prowadzone wewnątrz budynków. Poza tym Ratusz pomagał w ten sposób odnawiać stare ogrodzenia cmentarne, kapliczki itp. Korzyść dla miasta jest taka, iż dzięki pomocy Ratusza wiele zabytkowych budowli znajdujących się w prywatnych rękach udało się znacznie szybciej (czy w ogóle) odnowić, niż gdyby cały ciężar finansowy tych przedsięwzięć spoczywał wyłącznie na barkach właścicieli. Taka polityka wpływa na poprawę estetyki miasta oraz na jego wizerunek. Aby otrzymać pomoc, wnioskodawca musi spełnić kilka warunków. Obiekt musi być między innymi wpisany do rejestru zabytków. Teoretycznie dotacja może pokryć nawet 100 procent kosztów remontu, lecz w praktyce miasto dotuje tylko część wydatków. W tym roku o wsparcie takie ubiegało się 16 projektów. Aby dofinansować je wszystkie, nie starczyłoby pieniędzy z puli, jaką w tym roku zarezerwowano na ten cel w budżecie miasta. Stąd też wybrano spośród nich wspomniane pięć zgłoszonych przedsięwzięć.

Pierwszy zabytek to pochodzący z początku XIX wieku (powstał prawdopodobnie w roku 1812) budynek przy placu Wolności 5 . Prezentuje tak zwany styl „józefiński” z charakterystycznym wysokim, łamanym dachem. Dofinansowanie będzie dotyczyło – jak czytamy w uzasadnieniu uchwały Rady Miejskiej w tej sprawie – prac polegających na remoncie konserwatorskim elewacji frontowej budynku wraz z wymianą stolarki okiennej i drzwiowej, a także naprawie więźby dachowej z wymianą obecnego pokrycia dachowego na dachówkę ceramiczną. Remont – jak podkreślają urzędnicy – ma na celu poprawę stanu technicznego i estetyki jednego z najstarszych budynków powstałych w obrębie dzisiejszego placu Wolności. Miasto przeznaczy na ten cel 100 tysięcy złotych, a kwota ta stanowi 29 procent całkowitych nakładów koniecznych do sfinansowania zaplanowanych prac.

Drugi budynek to kamienica na rogu ulicy Ratuszowej i 11 Listopada. Wybudowano ją w 1827 roku w tak zwanym stylu „historyzmu” z przeznaczeniem na siedzibę dla ratusza miejskiego w Białej (rolę tę pełniła przez ponad 70 lat). W oczy rzuca się jej bogato zdobiona – od strony ulicy 11 Listopada – detalami architektoniczno-sztukatorskimi elewacja. W tym wypadku dofinansowanie dotyczy remontu konserwatorskiego elewacji, sieni i klatki schodowej oraz wykonania izolacji ścian fundamentowych budynku. Wysokość dotacji to 400 tysięcy złotych, co stanowi 46 procent ogólnych kosztów. Remont ma na celu – podkreślają miejscy urzędnicy – poprawę stanu technicznego i estetyki dawnego ratusza w Białej, który po należytym remoncie konserwatorskim może stać się kolejną wizytówką miasta.

Odrestaurowana ma zostać również kamienica przy ulicy Zamkowej 8 . Zbudowano ją w 1897 roku dla Karola Mikscha zwanego Allegri w stylistyce „historyzmu”, w tak zwanym „kostiumie francuskim”. Jest jednym z nielicznych przykładów tego stylu architektonicznego w całym mieście. Planowany remont jest kontynuacją już realizowanych od zeszłego roku prac konserwatorsko-remontowych (również współfinansowanych częściowo przez miasto). Tym razem zabiegom konserwatorskim zostaną poddane elewacja, sień oraz klatka schodowa. Poza tym zaizolowane zostaną ściany fundamentowe. Dzięki temu poprawi się nie tylko estetyka kamienicy, lecz także jej stan techniczny. Miasto przekaże na ten cel 550 tysięcy złotych stanowiących 81 procent nakładów potrzebnych na wykonanie zaplanowanych prac.

Kolejny zabytek to gmach przy placu Marcina Lutra 7, będący niegdyś siedzibą Szkoły Żeńskiej, a obecnie Szkoły Podstawowej numer 2 Towarzystwa Szkolnego Mikołaja Reja. Obiekt wchodzi w skład zabytkowej zabudowy Bielskiego Syjonu. Powstał w latach 1896-1897 dla ewangelickiej szkoły żeńskiej według projektu Moritza Thiena. Miasto dołoży się do prac związanych z wymianą pokrycia dachowego i ociepleniem poddasza szkoły. Prace – tłumaczą urzędnicy – przyczynią się do poprawy stanu technicznego i estetyki zabytkowego budynku, mającego bardzo duże znaczenie dla społeczności ewangelickiej w Bielsku-Białej. Kwota dotacji to 350 tysięcy złotych, co stanowi 56 procent wszystkich planowanych nakładów.

Ostatnie przedsięwzięcie to renowacja dwóch połączonych ze sobą budynków przy placu św. Mikołaja numer 15 i 16, użytkowanych jako plebania parafii rzymskokatolickiej. Budynki powstały w XVIII wieku z wykorzystaniem wcześniejszej, istniejącej w tym miejscu średniowiecznej zabudowy. Zostały później przebudowane po pożarze miasta z początku XIX w. Prace mają polegać na remoncie konserwatorskim elewacji obu budynków. Poprawi to zarówno stan techniczny, jak i estetykę zabudowy usytuowanej w bezpośrednim sąsiedztwie katedry oraz bielskiej starówki. Kwota dotacji to 300 tysięcy złotych, co stanowi 50 procent ogólnych kosztów remontu.

Czemu wybrano te, a nie inne obiekty zabytkowe? Jak wyjaśnił nam miejski konserwator zabytków Jacek Konieczny, wnioski o dofinansowanie oceniane są na podstawie kilku kryteriów. Chodzi między innymi o wartość historyczną i estetyczną danego obiektu (im cenniejszy, tym większe szanse na to, że otrzyma dofinansowanie), jego usytuowanie (preferowane są zwłaszcza te położone w rejonie bielskiej i bialskiej starówki) oraz jego stan techniczny (niektóre wymagają szybszej interwencji, inne mogą jeszcze poczekać). Pod uwagę brane jest także to, czy właściciel daje gwarancję, że jest w stanie faktycznie odrestaurować budynek (na podstawie jego zasobów ustalana jest też wysokość dotacji, umożliwiająca zrealizowanie zaplanowanych zamierzeń) oraz to, czy w obiekcie już prowadzone są prace remontowo-renowacyjne (chodzi o to – jak ujął to Jacek Konieczny – aby zamknąć temat). Można więc zakładać, że wymienione wcześniej pięć bielskich zabytków, których renowację wesprze w tym roku publicznym groszem bielski samorząd, spełniało właśnie te kryteria.