Jubileuszowa Jazzowa Jesień będzie kwintesencją artystycznej drogi Tomasza Stańko, patrona bielskiego festiwalu. Usłyszymy wyjątkowe, bezkompromisowe projekty, które będą miały premierę w Bielsku-Białej, a także przedsięwzięcia, w których zacierają się wszelkie gatunkowe granice, a wraz z muzykami odkrywamy nowe i fascynujące światy. Przed nami aż siedem muzycznych wypraw w nieznane.
Muzyczne wyzwolenie
Od 17 do 20 listopada, od czwartku do niedzieli, potrwa 20. Jazzowa Jesień im. Tomasza Stańko w Bielsku-Białej, organizowana przez Bielskie Centrum Kultury. Już podczas ubiegłorocznego festiwalu, który po pandemicznej przerwie był niczym wyzwolenie i zachwycił fanów jazzu, Małgorzata Chełchowska-Rak, dyrektor Bielskiego Centrum Kultury podkreślała, że już trwają prace nad jubileuszową edycją.
– 20. edycja zbiega się bowiem z 80. rocznicą urodzin Tomasza Stańko, którą chcemy godnie uczcić. Jazzowa Jesień jest jednym z najpiękniejszych symboli działalności BCK i stanowi wspaniałą promocję miasta. Przygotowując kolejną odsłonę tego wydarzenia, czerpiemy pełnymi garściami z dziedzictwa, pomysłów i dróg, wyznaczonych przez legendarnego trębacza, który nadał mu ten wyjątkowy kształt – podkreśla dyrektor BCK.
„Zawsze kochałem różnorodność i skrajności, zarówno w mojej muzyce, jak i sztuce w ogóle. Tutaj udało mi się pogodzić te fascynacje i dzięki temu efekt jest tak niezwykły” – tak o bielskim festiwalu, którego był dyrektorem artystycznym, mówił sam Tomasz Stańko. Wielka postać jazzu światowego formatu odeszła od nas 29 lipca 2018 roku. Przypomnijmy, że od 16. edycji Jazzowa Jesień nosi jego imię. Wtedy też odsłonięto popiersie artysty w holu Bielskiego Centrum Kultury.
Anna Stańko, córka trębacza, zaznacza, że Tomasz Stańko ciągle pozostaje dyrektorem artystycznym festiwalu, a ona dziś kontynuuje jego wizję jako producentka wydarzenia. – To tata nadał kierunek festiwalowi, nie pozwalając mu wcisnąć się w ciasne ramy. Stąd ta nieskrępowana wolność artystyczna. Nie stawiamy na schlebianie gustom jak największej ilości osób, tylko na wspólne odkrywanie nowych muzycznych przestrzeni. Stąd wszystkie te niecodzienne mieszanki gatunkowe czy eksplorowanie zupełnie nieznanych terenów. Chcemy wraz z publicznością odkrywać to, co nowe i piękne – mówi Anna Stańko. – Tworzenie festiwalu to wielka przyjemność, szczególnie po okresie pandemii, która złamała nam serca. Już sam proces układania programu jest fascynujący. Cieszę się, że przy tym tak świetnie układa się współpraca z Małgosią, która jest bardzo twórcza i pełna energii, a pod jej kierunkiem BCK ma tę nową iskrę. Stara się rozwijać w nowych kierunkach to, co stworzył Władysław Szczotka. A robienie tego w tych trudnych dla kultury czasach to dodatkowa wartość – podkreśla.
Wielcy muzycy, niebanalne projekty
Podwójny jubileusz – 20. edycji festiwalu i 80. rocznicy urodzin Tomasza Stańko – będzie obchodzony w nietuzinkowy sposób. – Nie będzie to typowe „tribute to”. Tata nie był wielkim zwolennikiem świętowania rocznic. Kontynuujemy więc jego wizję, grając muzykę, której sam by słuchał – objaśnia Anna Stańko.
Dopiero finał festiwalu – wielka premiera projektu „Stańko na Głos” – jest hołdem dla spuścizny wielkiego artysty. – To równorzędne połączenie muzyki z wywiadami, których udzielił mój tata Tomkowi Michałowskiemu. Zapewniam, że to spektakularne rozmowy, które – być może – zaowocują wydaniem książki. W Bielsku-Białej zaplanowaliśmy premierę tego projektu, który roboczo nazywamy słuchowiskiem. Na scenie pojawi się wybuchowa mieszanka muzyków, a wśród nich i bielszczanie – pianistka Kasia Pietrzko i perkusista Jan Pieniążek. Tata bardzo lubił zauważać i stawiać na młodych. Przed nami z pewnością wielkie artystyczne wydarzenie i wzruszające chwile dla każdego fana Tomasza Stańko – mówi córka trębacza.
Kolejnych sześć pozycji Jazzowej Jesieni też – w większym lub mniejszym stopniu – scala postać patrona festiwalu. Usłyszymy bowiem muzyków, z którymi Tomasz Stańko grał lub też takich, którzy inspirowali się jego twórczością. Część projektów ma w sobie eksploracyjnego ducha Tomasza Stańko, nie bojąc się czerpania pełnymi garściami z muzyki współczesnej i klasycznej. – Najlepszym tego przejawem jest premiera projektu z muzyką Pawła Mykietyna czy sięgnięcie przez Marcina Maseckiego po muzykę genialnego Arvo Pärta – akcentuje Anna Stańko.
Jeśli do tych nowatorskich projektów dorzucimy koncerty takich tuzów, jak Bobo Stenson, Avishai Cohen, Nik Bärtsch i Tomasz Dąbrowski, który specjalnie dla Jazzowej Jesieni tchnie życie w oryginalną trąbkę Tomasza Stańko, to mamy mieszankę iście wybuchową i jeden z najodważniejszych i odkrywczych festiwali jazzowych w Polsce. Tym bardziej, że tradycyjnie festiwal realizuje współpracę programową z najświetniejszą jazzową wytwórnią – monachijskim ECM.
Obecnie Jazzowa Jesień to też wspaniała atmosfera, którą tworzą fani z całej Polski, także z zagranicy, i wydarzenia towarzyszące. Jednym z nich będzie wystawa prac Piotra Młodożeńca – grafika i malarza, którego niepowtarzalne projekty od lat są nieodłączną częścią Jazzowej Jesieni.
Bilety
na koncerty w dniach 17, 18 i 19 listopada – 120 zł, 20 listopada – 100 zł. Karnet – 300 zł. Wejściówki są do nabycia w Bielskim Centrum Kultury. Szczegóły na
www.jazzowajesien.pl
Jazzowa Jesień w Bielsku-Białej
to święto muzyki, improwizacji i wolności. Festiwal od pierwszej edycji prowadził wybitny polski trębacz Tomasz Stańko. Programowym wsparciem służy wydawnictwo ECM. Na Jazzowej Jesieni występowały ikony muzyki jazzowej, m.in. Ornette Coleman, Cecil Taylor, Maria Schneider Orchestra, Charles Lloyd oraz najważniejsi muzycy polskiej i europejskiej sceny jazzowej. Co roku na festiwal premierowy projekt przygotowywał Tomasz Stańko. Bo historia Jazzowej Jesieni to także historia muzycznych poszukiwań i odkryć Tomasza Stańko. Trębacz co roku, specjalnie na Jazzową Jesień, przygotowywał projekty specjalne. Część z nich przekuta została potem w album – część pozostała wyjątkowym, jednorazowym przeżyciem, którego doświadczyć mogła tylko publiczność w Bielsku-Białej.
Przede wszystkim jednak Jazzowa Jesień to miejsce spotkań wizjonerów jazzu – mistrzów i młodych gniewnych sztuki improwizacji, przestrzeń namysłu nad tym, czym jest muzyka i jej tożsamość: indywidualna, polska, europejska i ludzka.
Od 2018 roku Jazzowa Jesień w Bielsku-Białej nosi imię Tomasza Stańko. Festiwal jest naturalnym, żywym upamiętnieniem jego muzycznej filozofii oraz holistycznego podejścia do sztuki.
Gwiazdy festiwalu
17 listopada (czwartek)
Tomasz Dąbrowski & Istnienia Poszczególne
Trębacz, kompozytor, improwizator. Wielokrotnie nagradzany artysta zarówno w Polsce, jak i za granicą. Okrzyknięty przez legendarny „Downbeat Magazine” jednym z najbardziej różnorodnych i wnikliwych muzyków w Europie. Jeden z najbardziej zapracowanych trębaczy na naszym kontynencie.
W 2015 roku Tomasz Dąbrowski był „uczniem” Tomasza Stańko podczas letnich warsztatów w Danii. Między mistrzem i „uczniami” (uczniami w cudzysłowie, gdyż są to warsztaty dla profesjonalnych muzyków) zawiązała się bliska relacja, która miała koncertową kontynuację w projekcie „Tomasz Stańko Experience”.
Tomasz Dąbrowski jest z pewnością jednym z ciekawszych współczesnych europejskich trębaczy, który – jak Stańko – idzie drogą wolności i improwizacji. W tym roku odbyła się premiera autorskiego albumu trębacza, „The Individual Beings”, który jest dedykowany właśnie Tomaszowi Stańko. Amerykański magazyn „Downbeat”, najbardziej opiniotwórcze jazzowe wydawnictwo na świecie, dało mu najwyższą notę – 5 gwiazdek.
Bobo Stenson Trio
Szwedzki pianista Bobo Stenson, od lat współpracujący z wytwórnią ECM, gdzie w różnych konfiguracjach wydał ponad 20 albumów: jako lider oraz m.in. wraz z Janem Garbarkiem, Charlsem Lloydem oraz z Tomaszem Stańko, którego również był bliskim przyjacielem.
W Szwecji jego pozycja nie ma sobie równych. Wielokrotnie nagradzany przez różne gremia jako pianista i kompozytor. Za płyty „Reflections” (1996) oraz „Goodbye” (2005) otrzymał „Gyllene Skivan”, nagrodę przyznawaną przez krytyków i czytelników najstarszego periodyku jazzowego na świecie „Orkester Journalen” najlepszej szwedzkiej płycie jazzowej. Laureat Europejskiej Nagrody Jazzowej. W tym roku odbędzie się premiera jego najnowszego albumu dla ECM.
18 listopada (piątek)
Arvo Pärt ETC: Masecki, Lutosławski Quartet, Anna Lobedan, Grzegorz Tarwid
Marcin Masecki – absolwent Berklee College of Music w Bostonie, pianista, kompozytor i aranżer, poruszający się pomiędzy jazzem, muzyką klasyczną i eksperymentalną. Jego drogi muzyczne przecięły się również z Tomaszem Stańko, który zaprosił go na serię koncertów w duecie. W ciągu ostatnich kilku lat Masecki stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i twórczych muzyków młodego pokolenia.
Arvo Pärt to z kolei jeden z najważniejszych kompozytorów wywodzących się tradycji europejskiej muzyki klasycznej. Urodził się w 1935 roku w Paide, w Estonii. Ukończył studia kompozytorskie w Talinie i szybko znalazł się w tzw. sowieckiej awangardzie. W 1980 roku władze komunistyczne zmusiły Pärta wraz z rodziną do opuszczenia kraju. Pärtowie udali się najpierw do Wiednia, a następnie do Berlina, gdzie Pärt poznał Manfreda Eichera, legendarnego dyrektora wytwórni ECM, który natychmiast podpisał z kompozytorem kontrakt i uczynił go sławnym.
Właśnie po repertuar tego genialnego kompozytora sięga w swoim najnowszym projekcie Marcin Masecki. Towarzyszyć mu będą znakomity Lutosławski Quartet, sopranistka Anna Lobedan i Grzegorz Tarwid na klawiszach.
Avishai Cohen Quartet
Avishai Cohen, doskonały trębacz jazzowy młodego pokolenia, w Bielsku-Białej zaprezentuje autorski projekt. Artysta urodził się i wychował w Izraelu, jednak od lat działa z powodzeniem w Nowym Jorku. Absolwent Berklee College of Music, okrzyknięty „wschodzącą gwiazdą” w rankingu DownBeat Critics Poll (2012) cieszy się reputacją muzyka o indywidualnym stylu i oryginalnym brzmieniu. Niezwykle kreatywny i aktywny zarówno jako lider, jak i sideman. Został również wyróżniony okładką prestiżowego „DownBeat”. „New York Times” opisał go następująco: asertywny, doświadczony trębacz o wysmakowanym modernistycznym stylu. Dla wytwórni ECM wydał do tej pory pięć autorskich albumów, w tym „Naked Truth” z zimy tego roku.
19 listopada (sobota)
Nik Bärtsch’s Mobile
Nik Bärtsch urodził się w 1971 roku w Zurychu i pracuje jako pianista, kompozytor i producent. Zaczął grać na perkusji i pianinie w wieku 8 lat, w 1997 roku ukończył Musikhochschule Zürich. Od 1989 do 2001 roku studiował filozofię, lingwistykę i muzykologię na Uniwersytecie w Zurychu.
Gdy w wieku 14 lat obejrzał film Akiry Kurosawy „Ran”, zafascynowała go estetyka wschodu. Ta fascynacja silnie wpłynęła na jego życie i muzykę, a jej spełnieniem była podróż do Japonii. Tak zaczął rozwijać swój wyjątkowy styl muzyczny, który nazywa „ritual groove music” (w wolnym tłumaczeniu: muzyka rytualnego rytmu). Stale pracuje nad jego ewolucją jako pianista, kompozytor, lider zespołu Mobile i w ramach kwartetu Ronin. Między innymi w tych formacjach wydał dla wytwórni ECM już 8 autorskich albumów.
Paweł Mykietyn, Royal String Quartet
W ramach festiwalu prezentowana jest muzyka, nie tylko jazzowa, którą Tomasz Stańko szanował, która go fascynowała, której słuchał. Taki właśnie będzie koncert muzyki Pawła Mykietyna, niezwykłego kompozytora-wizjonera, który w ramach XX Jazzowej Jesieni zrealizuje specjalnie napisany projekt na kameralny skład.
Urodzony w Oławie w 1971 roku, rozpoczął swoją błyskotliwą karierę w bardzo młodym wieku i od początku znaczyły ją liczne sukcesy w kraju i za granicą. W 1993 roku zadebiutował utworem „La strada” na festiwalu „Warszawska Jesień”, będąc jeszcze studentem kompozycji u Włodzimierza Kotońskiego. Odniesiony na „Warszawskiej Jesieni” sukces zaowocował zamówieniem kompozytorskim festiwalu – utwór Eine kleine Herbstmusik, wykonany w 1995 r., był dużym wydarzeniem. W tym samym roku kompozycja „3 for 13”, napisana na zamówienie Polskiego Radia, zdobyła pierwszą lokatę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów w Paryżu w kategorii twórczości młodych kompozytorów. Rok później rozpoczął współpracę z Krzysztofem Warlikowskim, która trwa do dziś, skomponował muzykę do większości jego spektakli, jest kierownikiem muzycznym niegdyś Studia, a obecnie Nowego Teatru. Oprócz muzyki teatralnej, napisał muzykę do filmów, był wielokrotnie nagradzany na Festiwalu Muzyki Filmowej w Gdyni. Jest laureatem Paszportu Polityki.
20 listopada (niedziela)
Stańko na Głos
Envee, Michałowski i Goście, Maciej Goliński (sampler, reżyseria), Tomasz Michałowski (scenariusz), Maciej Obara (saksofon), Jan Pieniążek (perkusja), Kasia Pietrzko (instr. klawiszowe), Paweł Stachowiak (bas).
Słuchowisko powstało z selekcji fragmentów składających się na kilkadziesiąt godzin wywiadu z Tomaszem Stańko nagranych przez Tomasza Michałowskiego na przestrzeni kilkunastu miesięcy. Fragmenty wypowiedzi Tomasza zostały zilustrowane jego kompozycjami oraz wykonaniami. W specjalnym wydaniu, przygotowanym specjalnie do wykonania na żywo podczas XX Jazzowej Jesieni im. Tomasza Stańko, dodatkową ilustrację rozszerzającą kontekst muzyczny i interpretującą często dość abstrakcyjną treść wybranych wywiadów zapewni skład młodych, utalentowanych muzyków.
Sponsorem głównym festiwalu jest Aqua SA w Bielsku-Białej
