Opuszczone i zapomniane. Okazałe wille czekają na nowych właścicieli

Władze Bielska-Białej od wielu lat usiłują – bez powodzenia – sprzedać okazałą willę przy ulicy Zdrojowej, należącą niegdyś do znanej fabrykanckiej rodziny Bartelmuss. Właśnie przygotowywana jest kolejna procedura przetargowa.

To niejedyny zabytkowy gmach należący przed laty do rodziny Bartelmuss, który gmina chce sprzedać. Drugi stoi w Wapienicy. Historia jego sprzedaży nie jest jednak aż tak długa jak tego przy ulicy Zdrojowej. Ten przy Zdrojowej stoi pusty już od prawie dekady, od momentu, gdy zostali z niego wykwaterowani ostatni lokatorzy. Swoją wielkością i ciekawą architekturą robi wrażenie. Na dodatek otacza go stary ogród, obecnie zapuszczony, pełen wiekowych drzew.

Nieruchomość jest własnością gminy i przez wiele lat pełniła rolę czynszowej kamienicy. To, że tak długo stoi pusta na pewno jej nie służy. Nie dość, że niszczeje (co widać gołym okiem), to jeszcze odwiedzają ją bezdomni i szabrownicy. Okoliczni mieszkańcy skarżyli się od dawna, że bardzo często odbywają się tam alkoholowe libacje. Co prawda nieruchomość jest ogrodzona, a budynek zabezpieczony przed nieproszonymi gośćmi, to jednak w myśl zasady „dla chcącego nic trudnego”, zawsze znajdzie się jakaś dziura w płocie, a potem nie do końca domknięte okienko piwniczne i można dostać się do środka.

Władze miasta planowały początkowo, że tak okazały gmach, położony na dodatek w bardzo atrakcyjnym miejscu (kilka kroków od starówki), będzie pełnił reprezentacyjną funkcję: Ratusz chciał zagospodarować willę na własne potrzeby. Miała pełnić rolę czegoś na kształt miejskiej rezydencji, w której bielscy włodarze mogliby gościć znakomite osobistości czy ważne delegacje odwiedzające gród nad Białą. Pomysł jednak nie wypalił. Okazało się, że zaadaptowanie budynku do nowych potrzeb wymagałoby bardzo kosztownego remontu i równie kosztownych przeróbek jego wnętrza (między innymi przebudowania bardzo wąskich klatek schodowych).
Gmina wystawiła więc nieruchomość na sprzedaż w trybie przetargu. Mimo kilku prób jej zbycia, nie pojawił się chętny. Dziwne, bo tak położona nieruchomość wydaje się łakomym kąskiem. Trudno powiedzieć, dlaczego oferta nie wzbudziła przez wiele lat zainteresowania. Może przeszkodą jest właśnie to, że chodzi o ogromny zabytkowy gmach, którego remont lub przebudowa wiążą się wiążą się z ogromnymi kosztami, a uzgodnieniami konserwatorskimi.

Mimo tych trudności władze miasta nadal chcą się pozbyć obiektu. Po raz kolejny przygotowywany jest przetarg w celu jego zbycia. Przy czym zanim będzie można ponownie wszcząć całą procedurę, konieczne jest sporządzenie nowej wyceny nieruchomości, bo ta wykonana przed kilku laty, jest już nieaktualna. Nie wiadomo, czy tym razem kupiec się znajdzie, lecz – jak dowiedzieliśmy się od miejskich urzędników – można obecnie zaobserwować pewne zainteresowanie tym obiektem.

Okazały budynek – godny siedziby znamienitego rodu fabrykanckiego – powstał w 1870 roku. Wznieśli go synowie Johana Bartelmussa, twórcy potęgi rodu. W połowie XIX stulecia wybudował on pierwszą w mieście i najprawdopodobniej pierwszą w całym cesarstwie, bardzo nowoczesną w owym czasie, przędzalnię czesankową. Zakład znajdował się na terenie Wapienicy, w pobliżu obecnie funkcjonującej tam giełdy towarowej. Do naszych czasów z fabryki nic już nie pozostało. Strawił ją ogromny pożar, o których rozpisywała się ówczesna prasa w całym Cesarstwie Austro-Węgierskim. Do dzisiaj przetrwała jedynie stojąca teraz na uboczu, a niegdyś tuż obok przędzalni okazała willa – pałacyk fabrykancki. To w niej mieszkał Johan Bartelmuss. Także tamten budynek stoi obecnie pusty (przez wiele lat funkcjonowały w nim mieszkania komunalne), a Ratusz wystawił go na sprzedaż. Decyzja w tej sprawie zapadła niespełna dwa lata temu. Od tego czasu odbyły się dwa przetargi, lecz i w tym przypadku chętnych nie było. Obecnie prezydent podjął decyzję, iż nieruchomość zostanie wystawiona na sprzedaż w drodze tak zwanych rokowań. Ogłoszenie w tej sprawie ukazało się niedawno na łamach „Kroniki Beskidzkiej”.

Ciekawostką jest, iż identycznie nazwisko jak właściciele opisywanych willi nosili także inni bielscy fabrykanci, produkujący w swoich zakładach już w latach 80. XIX wieku śruby i nity. Po wojnie i nacjonalizacji fabryk, ówczesna firma Bartelmuss i Suchy została połączona z innym zakładem branży metalowej – Theodor Pollak & Sohn. Tak powstało przedsiębiorstwo „Bispol”.