A kobieta leży półnaga i rozkraczona…

Śmierć niemal zawsze łączy się z cierpieniem bliskich zmarłego. Jeśli jednak tracimy dziecko to emocje mogą być znacznie silniejsze. Smutek, żal i niedająca się niczym wypełnić pustka potrafi zrujnować, odebrać siły nawet najtwardszemu rodzicowi. I nieważne, że dziecko jeszcze nie zdążyło się urodzić czy od czasu wykonania testu upłynęło tylko kilka dni. Tymczasem w wielu szpitalach nie przestrzega się podstawowych praw kobiet, a opieka w jednym z najbardziej dramatycznych momentów życia wielu rodzin pozostawia wiele do życzenia!

Każdego roku w Polsce notuje się prawie 400 tys. urodzeń. W tym czasie 40 tys. kobiet doznaje poronienia, a 1700 rodzi martwe dzieci. I przeżywa jedno z najbardziej traumatycznych wydarzeń w swoim życiu. Opieka nad takimi mamami powinna być wykonywana z największą delikatnością. Tak się jednak nie dzieje – wynika z raportu „Przestrzeganie praw kobiet po stracie (poronienie, urodzenie martwego dziecka) w Polsce w latach 2019-2021” przygotowanego przez Olgę Vitoš z Karwiny, doulę i strażniczkę Fundacji Rodzić po Ludzku. Dokument właśnie przesłany został do ministra zdrowia wraz z zalecanymi rekomendacjami.

Cóż, uważam, że najtrudniejsze jest to, że nie dość, że człowiek doświadcza ogromnego cierpienia to jeszcze leży półnagi, rozkraczony, za każdym razem badał mnie inny lekarz, każdy wchodzi, wychodzi, zagląda. Wiem, że dla personelu medycznego to chleb powszedni, ale jednak człowiek czuje się obdarty zgodności, bezsilny i samotny.

Olga Vitoš przygotowała dokument w oparciu o 362 anonimowe ankiety wypełnione przez kobiety z całego kraju, które poroniły lub utraciły dziecko w ciągu ostatnich 2-3 lat (fragmenty tych ankiet publikujemy przy tym artykule). Lektura obnaża braki i mankamenty systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Mało powiedzieć, że 20 proc. kobiet po stracie czuło, że personel medyczny nie traktował ich z szacunkiem i nie zapewniał intymności. Przeszło 39 proc. kobiet nie uzyskało w szpitalu informacji odnośnie ich praw po poronieniu czy urodzeniu martwego dziecka, a 24,1 proc. otrzymało tylko częściowe wiadomości. Nie zadbano, aby mamy wiedziały, że mają możliwość pogrzebu swojego dziecka (także bez konieczności rejestracji w Urzędzie Stanu Cywilnego), wykonania badań genetycznych czy wzięcia skróconego urlopu macierzyńskiego. 48,6 proc. kobiet nie otrzymało Karty Martwego Urodzenia, bo nikt im nie przekazał, że mają do tego prawo.

W szpitalu traktowali mnie jak chorą psychicznie, bo się przejmowałam, mając dwójkę dzieci w domu.

Zdaniem Olgi Vitoš konieczna jest poprawa także w kwestii informowania kobiet o potencjalnych powodach poronień. Aż 63,6 proc. ankietowanych zwracało uwagę, że nie zostały o nich powiadomione. Z badań naukowych wynika, że większość poronień to efekt nieprawidłowości genetycznych u dziecka, którym najczęściej nie da się zapobiec. Kobieta jednak powinna zostać poinformowana o czynnikach wpływających na utratę dziecka ze strony organizmu matki m.in. wrodzone trombofilie, nieprawidłowości w budowie macicy tak, aby mogła podjąć decyzję, czy chce wykonać badania w tym kierunku, czy nie – bez względu na to, czy są one refundowane.

Uważam się za bardzo silnie psychicznie osobę (dużo wżyciu przeszłam) i tylko dzięki temu to przetrwałam (…). Moje dziecko urodziło się w łóżku w pokoju (na szczęście pojedynczym), ale pani położna, abym nie zabrudziła łóżka położyła pode mnie tzw. „kaczkę”. Słyszałam jak dziecko – 17 tydzień ciąży – do niej wpada. Nie złapała małego i pozwoliła mu tam wpaść jak jakieś odchody, po czym odcięła pępowinę. Zabrała go, nie pokazała mi go. Ten odgłos w mojej głowie wyraźny do dziś (jak jego ciało uderza o plastik) (…).

„Nie skierowano mnie na żadne badania, nie zasugerowano możliwej inne przyczyny” – piszą kobiety. „Na wszystkie badania skierowałam się sama prywatnie, po przeczytaniu historii innych kobiet. W drugiej ciąży przyjmowałam heparynę i urodziłam zdrowe dziecko”, „Pojawiła się jedynie informacja, że poronieniem kończy się co 4 ciąża”, „Byłam po koronawirusie i lekarz powiedział, że to pewnie dlatego”.
Fundacja „Rodzić po Ludzku” na bazie raportu stworzyła rekomendacje, które 24 września zostały wysłane do Ministerstwa Zdrowia. W dokumencie znalazły się postulaty o obowiązkowych szkoleniach dla personelu medycznego z obszaru komunikacji z pacjentką w trudnej sytuacji położniczej, a także dotyczące praw kobiet po poronieniu czy urodzeniu martwego dziecka obejmujące m.in. zagadnienia Karty Martwego Urodzenia oraz Karty Zgonu Dziecka, możliwe świadczenia czy badania genetyczne. Fundacja domaga się także wykonania materiałów edukacyjnych dla kobiet, dotyczących ich praw po stracie m.in. o urlopie macierzyńskim, rejestracji dziecka, pogrzebie itp., które powinny znaleźć się w każdym szpitalu z oddziałem położniczym.

Kobieta po stracie dziecka nie otrzymuje informacji na temat możliwości pochówku itp. (co w moim przypadku – osoby wierzącej – było bardzo istotne). Lekarze nie przekazują informacji na temat możliwości wykonania badań w celu wykrycia przyczyny, przez co kobieta może czuć się winna straty dziecka. W moim przypadku była to kwestia genetyki (trisomia genu), ale dopóki nie miałam wyników badań obwiniałam się za stratę. Dodatkowo kobiety w szpitalu są umieszczane w salach z kobietami w ciąży/po urodzeniu, np. słychać płacz ich dzieci.

Kolejną kwestią jest zatrudnienie psychologa w każdym szpitalu z oddziałem położniczym na min. pół etatu i możliwość skontaktowania się z psychologiem w trybie pilnym dla kobiet, które po stracie nie były hospitalizowane. „Kobieta w ciężkiej sytuacji położniczej bezwzględnie nie może leżeć na sali z innymi kobietami w ciąży lub z noworodkami. Należy uwzględnić to w Standardzie Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej. Rekomendujemy stworzenie procedur umożliwiających wypisanie kobiety po stracie ze szpitala jak najszybciej, zwłaszcza w przypadku braku pojedynczych sal. Wypis powinien być każdorazowo poprzedzony oceną ryzyka” – czytamy w postulatach wysłanych do resortu zdrowia.