Już tylko kilkanaście dni dzieli nas od rozpoczęcia 31. edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego “Bez Granic”. Tradycyjne święto teatru zagości po obu stronach cieszyńskiej Olzy od 1 do 8 października. Ruszyła sprzedaż biletów i na niektóre spektakle już brakuje miejsc. Warto więc się pospieszyć, chcąc zobaczyć najbardziej wartościowe przedstawienia, jakie pojawiły się w ostatnim czasie w takich miastach jak Praga, Brno, Bratysława, Warszawa, Kraków czy Poznań.
Organizatorzy festiwalu postarali się, by ceny biletów granych w wielkich ośrodkach były jednak “cieszyńskie”, czyli na ogół znacząco niższe niż w siedzibach teatrów, które przyjeżdżają nad Olzę. I co więcej, bardzo rzadko zdarza się, by, tak jak na cieszyńskim festiwalu, zaraz po spektaklu móc podzielić się z artystami swoimi wrażeniami, powiedzieć o tym, co nam się podobało, a co się nie, albo poprosić o wyjaśnienie motywów danego kształtu widowiska. W Cieszynie i Czeskim Cieszynie to widzowie są gospodarzami, wyrażając również swoją opinię w formie plebiscytu na najlepszy spektakl.
Bogaty program 31. edycji festiwalu zawiera 15 spektakli. 1 października o 17.00 w Teatrze im. Adama Mickiewicza zobaczyć będzie można sztukę “Bieguni” według powieści Olgi Tokarczuk, w wykonaniu aktorów Teatru Powszechnego w Warszawie, w reżyserii Michała Zadara. 2 października o 14.00 na placu przed cieszyńskim teatrem zaplanowano spektakl “Straszki” dla małych i dużych widzów, którzy będą mieli okazję… oswoić swoje lęki. Spektakl miał premierę w Dubaju podczas światowej wystawy EXPO. Wstęp w tym przypadku jest wolny. Dwie godziny później, 16.00 w Teatrze Cieszyńskim w Czeskim Cieszynie, wstęp wolny będzie również na interaktywny spektakl “Barwy” w wykonaniu Sceny Bajka, pełen świateł, dźwięków, nastrojów i klimatów. Natomiast o 17.30, także w teatrze za Olzą, przyjdzie czas na “Szklaną menażerię” Sceny Polskiej Teatru Cieszyńskiego. I to nie koniec atrakcji tego dnia, bo jeszcze o 19.30 w “Strzelnicy” w Czeskim Cieszynie grana będzie sztuka “Gadziowie idą do nieba” w reżyserii Jiři Havelka.
3 października o 17.30 w Teatrze im. A. Mickiewicza zobaczyć będzie można “Sztukę intonacji” Teatru Dramatycznego m.st. Warszawy, najnowsze dzieło wielkiego polskiego dramatopisarza Tadeusza Słobodzianka.
– Spektakl znalazł się w finale 28. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, a na 62. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych – Festiwalu Sztuki Aktorskiej, nagrodę aktorską zdobył Łukasz Lewandowski za rolę Jerzego, natomiast całe przedstawienie publiczność nagrodziła Mianem Naj‐Bogusławskiego. W prestiżowym rankingu aktorów polskich, ogłaszanym co roku przez Jacka Sieradzkiego, znalazło się aż trzech aktorów w rolach z tego przedstawienia: Adam Ferency i Łukasz Lewandowski, z notą: „mistrzostwo”, i Modest Ruciński, z notą „na fali”. Będzie to więc prawdziwa uczta teatralna. Dodatkową atrakcją jest fakt, że autor dramatu będzie gościem festiwalu w ramach cyklu “Popołudnie Mistrza” – zachęcał Janusz Legoń, dyrektor artystyczny festiwalu, podczas konferencji prasowej, która odbyła się w Cieszyńskim Ośrodku Kultury “Dom Narodowy”.
Spotkanie z Tadeuszem Słobodziankiem odbędzie się 4 października o 17.00 w Cieszyńskim Ośrodku Kultury “Dom Narodowy”. Wstęp jest wolny wolny. Warto przyjść, bo chociaż sztuki Słobodzianka – „Prorok Ilja” i „Nasza klasa” – były laureatkami nagrody na cieszyńskim festiwalu, ich autor spotka się po raz pierwszy z publicznością teatralnego święta nad Olzą.
4 października o 10.00 w “Strzelnicy” w Czeskim Cieszynie zobaczyć będzie można sztukę “Hamlet on the Road”, musical pogrzebowy pełen momentów tragikomicznych i romantycznych. To ciekawy przykład czesko-polskiej współpracy teatralnej, w dowcipny sposób nawiązujący do starej czeskiej tradycji wędrownych teatrów marionetkowych. W Polsce nagrodzony Grand Prix oraz nagrodą jury dziecięcego na 27. Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek Spotkania w Toruniu. O 12.00 w Cieszynie w Teatrze im. A. Mickiewicza zagoszczą “Ściany, mury i płoty”, spektakl opowiadający o granicach i barierach, jakie ludzie budują między sobą. Widowisko zostało wyróżnione już wieloma nagrodami, m.in. w Polsce nagrodą za reżyserię, za scenografię oraz nagrodą publiczności za aktorstwo na 32. Międzynarodowym Festiwalu Walizka w Łomży, a także nagrodą Grand Prix na 10. Międzynarodowym Festiwalu Ożywionej Formy Maskarada w Rzeszowie.
6 października o 11.00 w Teatrze im. A. Mickiewicza organizatorzy zapraszają na “Balladynę” Juliusza Słowackiego, w wykonaniu Opolskiego Teatru Lalki i Aktora. O 16.00 do kawiarni “Avion” po czeskiej stronie Olzy przybędzie “Cyrkarium”, najmniejszy na świecie cyrk zwierząt. Będzie to spektakl dla najmłodszych połączony z warsztatami. W o 17.00 w Teatrze Cieszyńskim pojawi się słynna sztuka “R.U.R” Karela Čapka, w której sto lat temu po raz pierwszy pojawiło się słowo „robot”, a i humanoidy po raz pierwszy trafiły na scenę, w brawurowej adaptacji na język teatru lalek.
Festiwal Teatralny “Bez Granic”, który przed laty zaczął się pod znakiem Václava Havla, stara się często pokazywać jego sztuki. Tym razem będzie to wieczór złożony z dwóch jednoaktówek – “Audiencja” i “Wernisaż” – w wykonaniu renomowanego zespołu Kašpar z Pragi. Zaplanowano go na 7 października o 17.00 w teatrze w Czeskim Cieszynie. Tego dnia o 18.00 w “Strzelnicy” będzie grana także “Lektura do kawy” Danieli Zbytovskiej. Natomiast 8 października o 15.00 w Tramwaj Cafe w Cieszynie zaplanowano spotkanie z Jackiem Pomorskim, autorem powieści “Praskie święta radości”, podczas którego będzie można poszukać odpowiedzi na pytanie “Czy możliwa jest polska proza z czeską autoironią i dystansem?”. Tego dnia o 17.30 trzeba też zdążyć do Teatru Cieszyńskiego, gdzie Scena Czeska wystawia lekką sztukę “Kocham cię, ale…”, bądź do Teatru im. A. Mickiewicza, gdzie w tym samym czasie zagości “294 odważnych” – fikcyjno‐dokumentalny spektakl poświęcony „najbardziej bohaterskiemu wydarzeniu w dziejach Czechosłowacji”, zamachowi na protektora Czech i Moraw w czasie II wojny światowej, Richarda Heydricha (tzw. Operacja Antrophoid).
– Przedstawienie to jest bardzo atrakcyjne wizualnie, igrające z konwencjami kultury masowej, komiksu czy filmu akcji. Z jednej strony to uczta dla miłośników dobrego teatru, z drugiej – dobra okazja, by po raz kolejny zastanowić się nad kosztami bohaterstwa. W 2020 roku przedstawienie zdobyło czeską Nagrody Krytyki Teatralnej za wystawienie sztuki współczesnej, było też nominowane do nagrody Marka Ravenhilla – dodaje Janusz Legoń.
Wszystkie przedstawienia oceniać będzie międzynarodowe jury, które przyzna tradycyjną nagrodę festiwalu, “Złamany Szlaban”. Przyznana zostanie również nagroda publiczności.
Dla osób spragnionych wrażeń muzycznych przygotowano dwa koncerty. 5 października o 19.00 w Klubie PZKO, w dawnej synagodze w Czeskim Cieszynie, wystąpi formacja RGG & Robert Więckiewicz, która zaprezentuje projekt muzyczny Planet LEM, inspirowany tekstami Lema. Z kolei 6 października o 20.00 w Domu Narodowym odbędzie się koncert zespołu “Tricolor”, którego duszą jest Iwona Loranc, wokalistka i aktorka specjalizująca się w piosence poetyckiej, obdarzona aksamitnym głosem (laureatka Przeglądu Piosenki Aktorskiej). Towarzyszą jej gitarzysta Jan Stachura oraz Krzysztof Maciejowski, skrzypek i kompozytor z bogatym dorobkiem również w zakresie muzyki teatralnej. Ten koncert dostępny jest bezpłatnie, trzeba jednak zaopatrzyć się w wejściówki.
Program festiwalu stanowią również cztery wystawy. Są to: słowacka wystawa Martina Smetany “Rok dobrych wiadomości” na rynku w Czeskim Cieszynie, plenerowa wystawa współczesnej polskiej fotografii teatralnej, laureatów konkursu organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, prezentowana w Parku Pokoju w Cieszynie, a także wystawa “Polskiej karykatury teatralnej” w Domu Narodowym, “Twarze obrazu” w Galerii Půda w Czeskim Cieszynie, “Zmierzch Bogów” w Galerii Most w Czeskim Cieszynie oraz “Antikody” Václava Havla w “Avionie”.
Organizatorem festiwalu jest Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka Oddział Regionalny w Cieszynie, a z czeskiej strony – stowarzyszenie “Člověk na hranici”. Janusz Legonia, dyrektora artystycznego, wspierają dyrektorki organizacyjne – Petra Slováček Rypienová po czeskiej stronie i Katarzyna Dendys-Kosecka po polskiej stronie.
