Bielsko-Biała Cieszyn Kultura i rozrywka

Cieszyńska wieś jako żywa. W… Chorzowie

Fot. z galerii Skansenu w Chorzowie

Od blisko 60 lat niedaleko Stadionu Śląskiego w Chorzowie działa Górnośląski Park Etnograficzny. Pośród eksponatów nie brakuje przeniesionych do skansenu cennych budynków ze Śląska Cieszyńskiego.

W centralnym punkcie zrekonstruowanej zabytkowej wsi znajduje się stara kuźnia z podcieszyńskich Zamarsk. Pochodzi z 1843 roku, a wyróżnia się dużym okapem nad ścianą frontową, który osłaniał kowali w razie niepogody przed deszczem, ale też dawał cień do środka kuźni. Kuźnia jest wy­posażona w oryginalny miech i palenis­ko. Nieopodal stoi jeden z naj­starszych obiektów skansenu, a mianowicie chałupa zagrodnicza z Ba­żanowic, wzniesiona w 1872 roku. To szerokofrontowy obiekt o sieni przelotowej, nakryty gontowym dwuspadowym dachem z przyczółkami. W sieni znaj­dują się podręczne sprzęty i narzędzia m.in. piły i sie­kiery, koszyki, czy… drewniane pantofle. Jest też piec chlebowy, w którym wypie­kano jednorazowo 4-6 bochenków chle­ba. Uwagę zwraca izba paradna, w której są stół, krzesła, łóżko z ozdobną deską przygłówną, komo­da oraz dwudrzwiowa szafa zwieńczona moty­wem róży. Meble tego rodzaju wytwarzały wyspecjalizo­wane warsztaty stolarskie w Skoczowie i Cieszynie. Do wiejskich izb zaczęły trafiać w okresie międzywojennym.

 

Niedaleko kuźni z Zamarsk i chaty z Bażanowic, usytuowano drewniany, piętrowy spichlerz z Simoradza. Wybudowany był w połowie XVIII wieku i stanowił część dóbr Księstwa Pszczyńskiego. Po II wojnie światowej służył jako magazyn zbożowy miejscowej rolniczej spółdzielni produkcyjnej.  Do oryginalnych zaliczyć trzeba zagrodę pasterską z Brennej. W jej skład wchodzi kurna chata z 1809 roku, chatka tkacza z 1820 roku oraz owczarnia z I połowy XIX wieku. Tę ostatnią zajmował „owczorz” zajmujący się wypasem stad owiec należących do innych gazdów, a mieszkających na terenach położonych z dala od pastwisk. Wszystkie obiekty stały pierwotnie na Starym Groniu. Zagrodę pasterską dopełniają szałas pasterski i koszor dla owiec z Brennej – Małej Orłowej. Z Koniakowa Roztoki przeniesiono do skansenu unikalną garbarnię z XIX wieku. Charakteryzuje się dużymi wrotami, które ułatwiały transport chemikaliów służących do gar­bowania skór. Wewnątrz stoją duże dębowe kadzie, w których moczono skóry. W garbarni garbowano skóry owcze i świńskie.

Do Górnośląskiego Parku Etno­graficznego trafiły ponadto zagroda łąkowa (1876 rok) z Istebnej i chlew z 1724 roku, pochodzący z istebniańskiego przysiółka u Suszków. W zagrodzie bogatego chłopa znalazły się chałupa z Istebnej (1794 rok), stodoła z Istebnej (około połowy XVIII wieku), spichlerz z piwnicą z Brennej (około połowy XIX wieku), kapliczka kamienna z Istebnej (1910 rok) z figurką Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. Jest jeszcze folusz z Brennej (1920 rok) – na zdjęciu powyżej – w którym górale wyrabiali sukno, stodoła z Ustronia (około połowy XIX wieku), chałupa z Goleszowa (1886 rok), piec chlebowy z Landka (lata 40. XX wieku) i wiatrak turbinowy z Nierodzimia (1918 rok).

Ten wyjątkowy pod wieloma względami skansen zajmuje obszar ponad 22 hektarów. Wędrując po dróżkach i ścieżkach zobaczymy kilkadziesiąt obiektów starej archi­tektury wiejskiej. Obrazują one wygląd śląskich wsi na przestrzeni XVIII i XIX wieku.

google_news